Đề tài Một số biện pháp dạy học phân hoá đối tượng học sinh tiểu học

A.Đặt vấn đề:
 Từ năm 1981- 2001 ở Việt Nam đồng thời ban hành và thực hiện dạy học theo bốn chương trình và bốn bộ sách giáo khoa tiểu học. Từ năm 2002 , Bộ giáo dục và Đào tạo ban hành một chương trình , một bộ sách giáo khoa dùng chung cho bậc tiểu học trên toàn lãnh thổ Việt Nam.Triển khai thực hiện chủ trương của Bộ, nghành giáo dục tiểu học ở các địa phương phải đối mặt với những khó khăn như: trình độ giáo viên không đồng đều, trình độ học sinh giữa các vùng miền có khoảng cách khác xa.Diều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học ở nhiều địa phương còn bất cập.
 Xuất phát từ yêu cầu của đổi mới giáo dục nước nhà , vấn đề nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học. Nhằm đào tạo một lớp người lao động mới phục vụ cho sự nghiệp Công nghiệp hoá - hiện đại hoá là đồi hỏi bức thiết của xã hội. 
 Từ thực trạng trên yêu cầu đặt ra của các cán bộ quản lí và các nhà giáo tâm huyết là phải tìm ra các giải pháp tổ chức các hoạt động dạy học phù hợp với năng lực tư duy của học sinh; với phong tục tập quán của từng địa phương, từng dân tộc, hoàn cảnh , trình độ của học sinh là việc làm rất có ý nghĩa và hứa hẹn mang lại hiệu quả thiết thực. Chính vì vậy tôi chọn đề tài “ Một số biện pháp dạy học phân hoá đối tượng học sinh tiểu học.”
 B. Giải quyết vấn đề.
I/ Thực trạng: 
1. Những thuận lợi và khó khăn.
a. Thuận lợi :
- Được sự quan tâm của BGH , chỉ đạo sát các hoạt động chuyên môn.
- Học sinh chăm ngoan đi học đều và đúng giờ ; một số em có hứng thú trong học tập.
- Phụ huynh có quan tâm đến việc học cuả học sinh.
- Có đội ngũ giáo viên tâm huyết với nghề.
b. Khó khăn:
* Việc hiểu và dạy phân hoá đối tượng học sinh của mỗi giáo viên chưa đồng nhất. Cụ thể:
- Khi tổ chức dạy học các đồng chí giáo viên chưa thống nhất được cách tổ chức tiết học theo hình thức dạy phân hoá đối tượng học sinh, hệ thống bài tập, câu hỏi đưa ra cho học sinh chưa có tác dụng phát huy khả năng của học sinh (có khi quá khó, hoặc quá dễ).
-Trong cùng một thời gian ngắn phải dạy ít nhất 3 trình độ học sinh : khá giỏi, trung bình , yếu nên chất lượng chưa cao, học sinh được luyện tập ít.
- Học sinh chưa chú ý đến việc học, các em còn hay nói chuyện. Một số em cảm thấy mỏi mệt khi tham gia học tập.
- Một số phụ huynh chưa đầu tư cho các em. Các em còn thiếu bút, hay quên vở ghi, ...
- Khả năng tư duy sáng tạo của các em còn nhiều hạn chế.
2. Điều tra sự hứng thú học tập và kết quả đầu năm.
Lớp 
TSHS
Mức độ hứng thú học tập
Kết quả KSĐN
Thích
Bình thường
Không thích
Giỏi 
Khá 
TB
Yếu
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
3B
22
3
10
9
3
5
9
5
II. Các biện pháp dạy học phân hoá đối tượng học sinh.
 Ngay từ những ngày đầu mới về trường BGH trương tôi đã kiểm tra việc dạy học trên lớp và cách soạn giáo án của giáo viên, hàng tuần BGH tổ chức giao ban rút kinh nghiệm về các phương pháp dạy học trên lớp. Thấy được sự bất cập trong dạy học , BGH trường tôi đã giao cho hai tổ chuyên môn thực hiện 2 chuyên đề: Bồi dưỡng học sinh giỏi và dạy học phân hoá đối tượng học sinh. Và tôi là người được thực hiện một trong hai chuyên đề trên . Sau khi được giao trách nhiệm tôi đã tìm tồi tài liệu , học hỏi qua bạn bè đồng nghiệp và kết hợp với những kinh nghiệm dạy học thực tế tôi đã thực hiện chuyên đề : Dạy học phân hoá đối tượng học sinh trước tập thể giáo viên. Sau khi nghe tôi báo cáo chuyên đề xong , Hội đồng sư phạm đã góp ý bổ sung để chuyên đề hoàn thiện hơn và đưa vào ứng dụng thực tế. Qua một thời gian thực hiện tôi thấy học sinh tích cực học tập hơn, chất lượng được cải thiện rõ rệt. Nên tôi xin mạnh dạn nêu ra để cùng các giáo viên góp ý bổ sung.
Các bước thực hiện như sau:
1 . Phân loại học sinh.
 Ngay từ đầu năm học giáo viên dựa vào kết quả cuối năm học trước , kết quả thi khảo sát học sinh đầu năm, kết hợp với việc dạy học hàng ngày trên lớp để phân loại học sinh theo trình độ. Hiện nay các lớp thường chia làm 3 đối tượng : Khá giỏi; trung bình; yếu kém.
Sau khi đã chia học sinh theo nhóm đối tượng giáo viên chia học sinh ngồi theo nhóm đối tượng . Từ đó giáo viên đặt tên cho các nhóm theo thẻ : HSKG: thẻ màu xanh; Học sinh TB : Thẻ màu vàng ; Hs yếu , kém : thẻ màu đỏ.( Gv tránh nối đâu là học sinh giỏi, học sinh yếu kém vì như thế dễ gây tổn thương cho các em. ) 
2. Các biện pháp cụ thể :
 Sau khi chúng ta đã tiến hành phân loại học snh ta tiến hành đi tìm hiểu tình hình của từng nhóm . đặc biệt giáo viên cần quan tâm đến đối tượng học sinh yếu – kém . Nguyên nhân của sự yếu – kém có nhiều : Sự phát triển trí tuệ chậm , kiến thức không vững chắc , thái độ học tập không đúng , hoàn cảnh gia đình gặp nhiều khó khăn... Người giáo viên phải tìm được nguyên nhân chủ yếu đối với từng học sinh để có biện phấp thích hợp giải quyết dần tình trạng yếu kém.
 Một số giáo viên không quan tâm đến tình trạng lớp có nhiều trình độ khác nhau nên tổ chức giờ dạy không đạt kết quả . Cách giải quyết tốt nhất là coi lớp đang dạy như một “lớp ghép ” và vận dụng cách dạy của lớp ghép để phù hợp với từng đối tượng học sinh trong lớp.
Giáo viên cần điều chỉnh tốc độ giảng dạy để học sinh kém có thể theo kịp .Không nên chỉ chú ý đến học sinh khá giỏi để bài trôi chảy , sinh động . Nhưng cũng không vì chú ý đến số học sinh kém mà hạ thấp giờ học khiến học sinh trung bình, khá - giỏi chán nản.
Để mọi học sinh trong lớp đều hứng thú , tự tin trong giờ học , Gv cần đưa ra những yêu cầu , nhiệm vụ khác nhau để học sinh tự chọn. Trong khi học sinh thực hiện , giáo viên theo dõi , kiểm tra từng cá nhân, từng nhóm. Sau đó đánh giá nhận xét kết quả theo yêu cầu đã đặt ra.
Công việc của giáo viên dạy “lớp ghép” khó khăn, phức tạp hơn nhiều so với giáo viên dạy lớp đơn. Từ công việc soạn bài , giảng dạy, quản lí học sinh , kiểm tra , đánh giá học sinh...đều phải chuẩn bị chi tiết , khoa học .
Tổ chức cho tiết dạy làm thế nào để học sinh tự học , tự làm việc một cách tự giác và đầy hứng thú. Giáo viên cho những bài tập phù hợp với trình độ học sinh để các em khá giỏi phát huy được khả năng tư duy , các em yếu kém tự tin. Giáo viên cần thường xuyên ôn tập và hệ thống hoá kiến thức , kĩ năng, nhất là đối với học sinh yếu kém và các em này chưa thực sự năm được bản chất và mối liên hệ giữa các hiện tượng, hay ghi nhớ một cách máy móc. 
đối với học sinh khá giỏi , trong chừng mực nhất định , Gv mở rộng kiến thức đã học để học sinh thấy được sự phát triển của kiến thức , nâng cao tầm hiểu biết của các em. Tuy nhiên không nên nâng cao, mở rộng kiến thức một cách tuỳ tiện mà phải có trọng tâm.
Người giáo viên phải năm vững những yêu cầu về kiến thức , kĩ năng của từng bài. Khi dạy giáo viên phải biết nên dạy cái gì trong bài đó và nó liên quan đến bài trước bài sau như thế nào . Phải gắn kiến thức đang dạy với chuỗi kiến thức của toàn chương trình bậc học, chương trình của lớp mình phụ trách . Như thế, giáo viên mới có kế hoạch cụ thể hướng dẫn học sinh ôn lại kiến thức cũ và tiếp nối chương trình mới một cách khoa học.
Tuỳ từng đối tượng học sinh mỗi lớp , giáo viên hướng dẫn các em tìm hiểu bài.
Ví dụ : Dạy bài toán “Luyện tập chung ” SGK toán 5 trang 43.
Mục tiêu đặt ra cho từng đối tượng học sinh như sau:
HSKG: Phải biết đọc , viết , so sánh số thập phân. Biết tính nhanh bằng cách thuận tiện nhất -> HS làm cả 4 bài tập .
HS trung bình : Phải biết đọc , viết , so sánh số thập phân -> học sinh làm bài tập 1,2,3.
( Học sinh quá yếu thì chỉ cần đảm bảo 2 mục tiêu : đọc , viết số thập phân.)
*Đối với dạy Tập đọc :
 - HSKG: có thể hiểu biết sâu thêm về nội dung , hình thức của bài thơ, bài văn ; yêu cầu các em đọc thầm , đọc diễn cảm.
- HS yếu- kém: Rèn kĩ năng đọc đúng , đọc lưu loát , nắm vững một số từ ngữ để các em hiểu bài , chuẩn bị cho việc đọc thầm và đọc diễn cảm ở giai đoạn sau.
- HS trung bình : Rèn kĩ năng đọc đúng, đọc lưu loát , trả lời được các câu hỏi trong SGK.
Đối với dạy phân môn Tập làm văn:
HS yếu – kém : Trước hết phải rèn cho học sinh những kỉ năng cần thiết ( phân tích đề bài, lập dàn bài, biết liên kết các ý trong đoạn văn, liên kết các đoạn văn thành bài văn) . từng bước dẫn đắt các em thực hiện dàn bài , rèn luyện phương pháp quan sát tìm ý ( trong thể loại miêu tả ) nắm vững tình tiết, diễn biến ( trong văn kể chuyện )
HSKG: Có yêu cầu cao hơn: Kể lại câu chuyện một cách hấp đẫn , sinh động, đôi khi có thể sáng tạo về nội dung truyện.
Đối với phân môn Luyện từ và câu :
- HS yếu – kém : Cần giúp các em hiểu biết khái niệm về cấp bậc của các bộ phận trong câu, trước tiên là hai bộ phận chính chủ ngữ và vị ngữ. Sau đó mới đến các bộ phận phụ khác như bổ ngữ, định ngữ, trạng ngữ... Theo đó , các em mới xác định được thành phần phụ trong một ngữ ( ngữ danh từ, ngữ động từ... )
- HSKG: Đòi hỏi cao hơn : Đối chiếu câu đơn , câu ghép , câu có bộ phận song song.
Tuy nhiên giáo viên cần phải linh động trong việc giảng dạy. GV được chủ động đưa ra kế hoạch giảng dạy, nhưng vẫn đảm bảo dạy đủ, dạy đúng kiến thức theo chương trình tiểu học. Song giáo viên cần có sự chuẩn bị cả về giáo án và đồ dùng dạy học. Dự đoán trước những tình huống cụ thể xảy ra, và chuẩn bị sẵn hệ thống câu hỏi gợi mở để học sinh dễ dàng tiếp thu kiến thức .
 Khi dạy theo kiểu phân hoá đối tượng cần được GV nghiên cứu kĩ từ khâu soạn bài. Bài soạn cần thể hiện rõ nội dung phân hoá đối tượng học sinh. Những nội dung này được được biểu hiện như sau:
+ Mục tiêu: *Học sinh yếu, trung bình yêu cầu nắm được các kiến thức, kĩ năng cơ bản của môn học.
*Học sinh khá - giỏi ngoài những yêu cầu kiến thức , kĩ năng cơ bản như trung bình + mở rộng, nâng cao theo chiều sâu trên nền kiến thức cơ bản.
+ Nội dung dạy học: 
Hoạt động 1: Học kiến thức mới
- Lấy trình độ phát triển chung của lớp làm nền tảng
- Không chia nhóm đối tượng ở phần kiến thức mới.
Hoạt động 2: Luyện tập
- Hệ thống bài tập từ dễ đến khó và yêu cầu từng nhóm hoàn thành bài. Bài tập dành cho học sinh TB yếu ở dạng đơn giản.Khuyến khích để các em phấn đấu làm một phần bài tập của nhóm có trình độ cao hơn. Học sinh khá giỏi bài tập ở dạng phức tạp hơn phù hợp với khả năng phát triển của học sinh.
Lưu ý: Nguồn bài tập ở SGK( mà học sinh chưa làm hết), VBT, Vở LTT, ...=> Chú ý: học sinh yếu không yêu cầu hoàn thành hết bài tập. 
- Linh hoạt trong việc sử dụng các phương pháp dạy học: Hỏi đáp( Học sinh TB-Y câu hỏi dễ, đơn giản; HS K-G câu hỏi khó, khái quát hơn), thảo luận nhóm, luyện tập thực hành, trò chơi,.... tạo hứng thú cho các em học tập. 
a. Các hình thức dạy học:
- Cá nhân
- Lớp
- Thi đua theo nhóm, tổ
- Nhóm cùng trình độ để các em phát huy sự sáng tạo, học sinh yếu giáo viên dễ kiểm tra.
- Trò chơi học tập
b.. Kiểm tra đánh giá: 
- Giáo viên đánh giá học sinh; Học sinh đánh giá học sinh....
Học sinh trung bình yếu đánh giá theo hướng động viên, khuyến khích ...Học sinh Giỏi đánh giá theo sự sáng tạo , vận dụng vào thực tiễn của các em. 
c . Cách thiết kế và quy trình dạy
Tên môn
Tên bài
I.Mục tiêu
- Kiến thức
- Kĩ năng 
- Thái độ
II. Chuẩn bị
- GV chuẩn bị hệ thống bài tập và các thiết bị dạy học cần thiết
III. Hình thức tổ chức và phương pháp dạy học:
Hình thức tổ chức:
Phương pháp dạy học
IV. Các hoạt động dạy học
ổn định tổ chức (1-2 phút)
Bài mới
Giới thiệu bài (1-2 phút)
Nội dung ( 25-30 phút)
Hoạt động 1: học kiến thức mới (7-10 phút)
- GV tổ chức cho học sinh học kiến thức mới.
Hoạt động 2: Hoàn thành các bài tập củng cố kiến thức ( 10- 15 phút)
Lưu ý: - Hệ thống bài tập đi từ dễ đến khó: GV cần theo dõi và giúp đỡ các đối tượng HS theo cá nhân, nhóm, tổ...Có thể tổ chức phong trào đôi bạn cùng tiến để phát huy khả năng của các em HS giỏi trong việc giúp bạn học tập.
Phần 1: Bài tập dành cho HS khuyết tật(nếu có) và HS yếu.
- Bài tập 1: Dành cho HS khuyết tật (nếu có)
- Bài tập 1,2: Dành cho HS yếu ( Bài tập riêng cho HS yếu củng cố kiến thức)
Phần 2: Bài tập dành cho HS có trình độ trung bình trở lên.
- Bài tập 1,2,3: Dành cho tất cả HS có trình độ trung bình trở lên
- Bài tập 4,(5): Dành cho HS khá giỏi ( Bài tập riêng cho HS phát triển tư duy; Bài tập có sự nâng cao nhưng phải đúng với nội dung của phần kiến thức, kĩ năng đang bồi dưỡng- phụ đạo chung. Không dạy nội dung kiến thức ngoài chương trình, không dạy trước chương trình, không đưa bài tập từ lớp trên xuống lớp dưới. Điều quan trọng là đối với mỗi đơn vị kiến thức bồi dưỡng HS biết cách tự học, biết tư duy độc lập, biết liên hệ với thực tiễn cuộc sông xung quanh, biết cách thực hành để hiểu sâu sắc và toàn diện hơn những đối tượng HS khác trong lớp)
Hoạt động 3: Dạy phân hoá đối tượng( 5- 7 phút)
 Bài tập dành cho học sinh khá giỏi (1-2 bài) dựa vào kiến thức đã học có nâng cao.
Hoạt động 4:Tổ chức chấm – chữa bài (5 phút)
Củng cố kiến thức
III. Củng cố dặn dò ( 1 phút)
3.Kết quả:
 Sau gần một năm áp dụng các biện pháp dạy học như trên .Tôi thấy sự tiến bộ rõ rệt ở học sinh , đặc biệt là sự hứng thú học tập của học sinh được cải thiện rõ rệt. Học sinh yếu kém không còn tự ti, học sinh khá giỏi không nhàm chán trong học tập . Tính tích cực tự giác được nâng lên. Sau gần một năm thực hiện kết quả lớp tôi thu được như sau:
Lớp 
TSHS
Mức độ hứng thú học tập
Kết quả GHK2
Thích
Bình thường
Không thích
Giỏi 
Khá 
TB
Yếu
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
3B
22
14
64
7
32
1
4
12
54
5
23
5
23
o
III. Kết thúc vấn đề
 Như vậy để thực hiện đúng với nhiệm vụ năm học của ngành đề ra “ Nâng cao chất lượng giáo dục” thì việc dạy phân hoá đối tượng là một việc làm hết sức cần thiết. Cùng với việc tích cực đổi mới nội dung và PPDH giáo viên chúng ta đang tích cực tìm ra nhữn bước cải tiến mới nhăm nâng cao chất lượng dạy và học trong nhà trường. Tuy nhiên đây là một số kinh nghiệm nhỏ để giúp GV khi dạy lớp có nhiều đối tượng học sinh mà chúng tôi đã áp dụng trong năm học qua. Qua thời gian thực hiện chúng tôi thấy học sinh hứng thú học tập và chất lượng giáo dục được nâng lên. Song khi sử dụng các biện pháp nêu trên giáo viên cần lưu ý các yêu cầu sau: 
Phân loại học sinh theo trình độ.
Coi lớp mình dạy là một “lớp ghép”.
Phần dạy kiến thức mới không dạy phân hoá .
Cần bám sát chuẩn kiến thức, trình độ học sinh để có hệ thống bài tập, câu hỏi phù hợp.
Năm vững các PPDH , sử dụng linh hoạt , sáng tạo các hình thức dạy học . Năm vững đặc điểm tâm sinh lí, nhận thức của học sinh.
Đối với những em có nhiều tiến bộ, ngoài việc tuyên dương còn khen thưởng cho những em đó bằng phần thưởng tuy ít nhưng để độngviên khích lệ tinh thần học tập của các em, giúp các em học tập tốt hơn.
 Tóm lại : Việc dạy học phân hoá đối tượng học sinh là một việc làm quan trọng. Đòi hỏi người giáo viên phải tâm huyết với nghề nghiệp , hết lòng vì học sinh. Trên đây là một số kinh nghiệm nhỏ của tôi chắc chắn có không ít sai sót . Rất mong sự góp ý củ các đồng chí đồng nghiệp, HĐKH các cấp góp ý , bổ sung giúp đỡ để đề tài hoàn thiện hơn và áp dụng vào thực tế dạy học.
 Tôi xin chân thành cảm ơn.
 Hương Khê ngày 20/ 4/2010