Nói đến Nhà trường là nói đến hoạt động dạy và học . Đây là hoạt động trung tâm , hoạt động quan trọng , chủ yếu nhất góp phần hoàn thiện mục tiêu giáo dục của Nhà trường.
Dạy và học là hai mặt của một quá trình thống nhất có sự tác động qua lại mật thiết nhưng trong đó “ phải dạy tốt mới học tốt được – Dạy không tốt thì rất khó học tốt” ( Phạm Văn Đồng ).
Do đó muốn thực hiện tốt mục tiêu quản lý , giáo dục của Nhà trường thì Ban giám hiệu nhà trường phải cần chỉ đạo tốt công tác “ hoạt động của tổ chuyên môn” , muốn chỉ đạo tốt công tác này nhất thiết phải có một lề lối làm việc khoa học . Đặc biệt phải có những biện pháp tốt nhằm nâng cao chất lượng hoạt động của các tổ chuyên môn vì tổ chuyên môn như là một cầu nối , như là một cánh tay của Ban giám hiệu nhà trường trong việc chỉ đạo quá trình giáo dục.
PHẦN THỨ NHẤT ĐẶT VẤN ĐỀ Nói đến Nhà trường là nói đến hoạt động dạy và học . Đây là hoạt động trung tâm , hoạt động quan trọng , chủ yếu nhất góp phần hoàn thiện mục tiêu giáo dục của Nhà trường. Dạy và học là hai mặt của một quá trình thống nhất có sự tác động qua lại mật thiết nhưng trong đó “ phải dạy tốt mới học tốt được – Dạy không tốt thì rất khó học tốt” ( Phạm Văn Đồng ). Do đó muốn thực hiện tốt mục tiêu quản lý , giáo dục của Nhà trường thì Ban giám hiệu nhà trường phải cần chỉ đạo tốt công tác “ hoạt động của tổ chuyên môn” , muốn chỉ đạo tốt công tác này nhất thiết phải có một lề lối làm việc khoa học . Đặc biệt phải có những biện pháp tốt nhằm nâng cao chất lượng hoạt động của các tổ chuyên môn vì tổ chuyên môn như là một cầu nối , như là một cánh tay của Ban giám hiệu nhà trường trong việc chỉ đạo quá trình giáo dục. Thực tế ở một số trường học cho thấy việc thực hiện công tác quản lý nhà trường , việc phân công , phân nhiệm , việc quản lý tổ chức , quản lý nhân sự , hoạch định nhân sự còn nhiều bất cập . Sự phối hợp giữa hiệu trưởng , phó hiệu trưởng với các tổ chuyên môn chưa đồng bộ , chưa đảm bảo các nguyên tắc và các yêu cầu của công tác tổ chức . Chưa đề cập đúng mức trong việc phân , giao trách nhiệm quyền hạn và tạo điều kiện cần và đủ để những người dưới quyền hoàn thành tốt nhiệm vụ . Mặt khác mảng công tác chuyên môn hầu hết ở một số nhà trường hiệu trưởng hầu như khoán trắng cho phó hiệu trưởng phụ trách chuyên môn , rồi phó hiệu trưởng lại khoán trắng cho các tổ trưởng chuyên môn . Kế hoạch tổ chức , chỉ đạo , kiểm tra của Ban giám hiệu nhà trường trong vấn đề thúc đẩy hoạt động chuyên môn của các tổ chuyên môn chưa sát , chưa thực sự hiệu quả . Từ đó dẫn đến sự phân định về chức năng trách nhiệm và quyền hạn cũng như mối quan hệ giữa hiệu trưởng , phó hiệu trưởng với các tổ trưởng và các thành viên trong tổ chưa được phân định rõ ràng , đầy đủ và cụ thể. Ngay trong nội tại của từng tổ chuyên môn vẫn còn nhiều điều bất cập , chẳng hạn như tổ trưởng được chọn không phải vì chuyên môn , không phải vì năng lực mà nhờ “ sống lâu lên lão làng ” hoặc nhờ những vấn đề khác ,... Và một điều cho thấy là trình độ chuyên môn của các thành viên trong tổ không đồng đều , tổ trưởng chuyên môn chưa thực sự biết cụ thể hoá kế hoạch của Nhà trường thành kế hoạch thực hiện riêng cho tổ mình , việc sinh hoạt tổ chuyên môn chưa đi sâu vào nghiên cứu trao đổi thảo luận về một vấn đề nào đó phục vụ cho dạy và học mà thường là sinh hoạt một cách chiếu lệ , hình thức đối phó. Để nâng cao hiệu quả quản lý và chất lượng giáo dục ở trường Tiểu học nói chung và trường Tiểu học Thới Hoà nói riêng hiện nay , ngoài việc xác định cách thức phân công và phối hợp một cách khoa học của Ban giám hiệu nhà trường , giữa Ban giám hiệu và các tổ trưởng chuyên môn . Thì cần phải có những biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động của các tổ chuyên môn . Tất cả những vấn đề trên đã thúc đẩy tôi viết sáng kiến kinh nghiệm “ Một số biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động chuyên môn của các tổ chuyên môn ở trường Tiểu học Thới Hoà”. PHẦN THỨ HAI NHỮNG BIỆN PHÁP GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. NHỮNG CĂN CỨ ĐỀ XUẤT BIỆN PHÁP : Hoạt động chuyên môn của tổ khối chuyên môn là một hoạt động trọng tâm , thiết yếu nhằm mang lại hiệu quả , chất lượng dạy và học trong nhà trường và là nhịp cầu nối giữa giáo viên với Ban giám hiệu . Thông qua tổ chuyên môn mà Ban giám hiệu nắm bắt kịp thời , chính xác các thông tin từ phía giáo viên. Tổ chuyên môn theo dõi giáo viên thường xuyên và sâu sát hơn. Thực hiện tốt việc sinh hoạt chuyên môn sẽ giúp cho giáo viên có kế hoạch cụ thể và xác thực hơn trong công việc giáo dục học sinh , giáo viên chịu tìm tòi , nghiên cứu kỹ sách giáo khoa , sách giáo viên và các tài liệu để trao đổi , trau dồi về cải tiến phương pháp giảng dạy một hay nhiều môn học nào đó nhằm nâng cao chất lượng dạy và học trong nhà trường. Qua nghiên cứu về lý luận , từ thực trạng về quản lý hoạt động chuyên môn của tổ chuyên môn , của ban giám hiệu nhà trường . Bản thân tôi thấy rằng muốn nâng cao hiệu quả hoạt động chuyên môn của tổ chuyên môn thì cần tìm hiểu thực hiện tốt một số biện pháp cụ thể sau. II. NHỮNG BIỆN PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG HOẠT ĐỘNG CHUYÊN MÔN CỦA TỔ CHUYÊN MÔN Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC THỚI HOÀ. 1. Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong các tổ chuyên môn. Như chúng ta đã biết Đảng cộng sản Việt Nam là Đảng duy nhất lãnh đạo đất nước. Điều lệ trường Tiểu học đã qui định về vai trò , vị trí tổ chức Đảng trong trường Tiểu học là: Tổ chức Đảng trong trường Tiểu học lãnh đạo nhà trường và hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và Pháp luật. Chính vì lẽ đó việc tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng trong các tổ chuyên môn là hết sức cần thiết và phải đặt lên vị trí hàng đầu. Việc tăng cường hơn nữa sự lãnh đạo của Đảng trong các tổ chuyên môn phải được thông qua việc các tổ chuyên môn phải nắm được các chủ trương , đường lối , chính sách của Đảng. Đặc biệt là phải nắm bắt thực hiện kịp thời các nghị quyết , chỉ thị của chi bộ nhà trường trong việc chỉ đạo chuyên môn cũng như các hoạt động của nhà trường . Để thực hiện tốt điều này nếu có thể cơ cấu tổ trưởng các tổ chuyên môn là đảng viên để lãnh đạo các tổ chuyên môn . Thông qua việc xây dựng các đoàn thể vững mạnh trong nhà trường , nhằm phối hợp một cách nhịp nhàng với các tổ chuyên môn trong việc cùng nhau phấn đấu để đạt được các mục tiêu đã đề ra. 2. Tăng cường sự quản lý của Ban giám hiệu đối với hoạt động chuyên môn của các tổ chuyên môn. Để đảm bảo tốt chất lượng hoạt động chuyên môn của các tổ , thì một điều quan trọng không thể thiếu đó là phải tăng cường sự quản lý của Ban giám hiệu nhà trường đối với hoạt động chuyên môn của các tổ . Sự quản lý của Ban giám hiệu phải được thể hiện qua : - Xây dựng tốt kế hoạch năm học , bao gồm những nội dung cơ bản sau : + Mục tiêu công việc : Về qui mô , cơ cấu , chất lượng , hiệu quả của hoạt động dạy – học sẽ tiến hành. Các công việc dự kiến có thể là : khai giảng , tổ chức giảng dạy , các chương trình , quyết định , kế hoạch cấp trên ban hành , chỉ đạo. Công tác phổ cập giáo dục , bồi dưỡng giáo viên , kế hoạch kiểm tra đánh giá hoạt động dạy – học . Công tác này sẽ giúp các tổ chuyên môn có định hướng có kế hoạch cụ thể cho hoạt động chuyên môn của tổ mình. + Phân bổ nguồn lực : Kế hoạch tổ chức bộ máy của trường như thành lập và cử tổ trưởng chuyên môn , dự kiến phân công công tác cho giáo viên ... ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng hoạt động chuyên môn của tổ , nên khi phân công phân nhiệm cần phải chú ý đến phẩm chất đạo đức , sở trường năng lực và nhu cầu phù hợp với điều kiện hoàn cảnh của từng cá nhân (nhu cầu cá nhân phải tuân theo và đặt dưới nhu cầu và lợi ích tập thể). - Hoàn thiện cơ cấu tổ chức , thực hiện hiệu quả kế hoạch năm học : về tổ chức , xây dựng phát triển tổ chuyên môn , phân công trách nhiệm , liên đới trách nhiệm. công tác này sẽ tạo cho bộ máy hoạt động thông suốt , trôi chảy đạt hiệu quả cao. - Chỉ đạo việc thực hiện mục tiêu , chương trình dạy học : Ban giám hiệu chỉ đạo tổ chuyên môn xây dựng kế hoạch chung cả tổ , hướng dẫn giáo viên xây dựng kế hoạch dạy học , quản lý hoạt động giảng dạy của giáo viên ( bằng việc thực hiện đầy đủ đúng tiến độ thời gian , soạn bài , lên lớp , quá trình kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh). - Tổ chức các hoạt động sư phạm cho giáo viên bằng các hình thức cơ bản như : Thông qua phong trào sáng kiến trong dạy học , thi đua “ dạy tốt , học tốt” , mở các chuyên đề , thao giảng , các khoá bồi dưỡng , các hình thức học tập khác ... - Tiến hành hoạt động kiểm tra đánh giá dạy học và thực hiện kế hoạch dạy học trong năm học : xây dựng kế hoạch kiểm tra , tổ chức lực lượng kiểm tra đánh giá , hoàn thiện hoạt động dạy học , hoàn thiện quản lý hoạt động dạy học. - Ban giám hiệu cần có kế hoạch cụ thể , trực tiếp dự các buổi sinh hoạt chuyên môn ở các tổ để từ đó nắm bắt thực tế nội dung sinh hoạt của từng tổ chuyên môn , để từ đó cần trao đổi , đóng góp xây dựng cho các tổ chuyên môn cách thức sinh hoạt chuyên môn cần đi vào chiều sâu , hiệu quả và thiết thực hơn. 3. Tăng cường vai trò chỉ đạo của tổ trưởng chuyên môn : - Tổ trưởng phải đóng vai trò là người lãnh đạo , chỉ đạo tổ của mình trong mọi hoạt động của tổ , đặc biệt quan trọng nhất là hoạt động chuyên môn của tổ. - Tổ trưởng phải căn cứ mục tiêu , kế hoạch của trường mà đề ra kế hoạch cụ thể cho hoạt động của tổ mình. - Chỉ đạo giáo viên xây dựng kế hoạch , hoạt động cho bản thân từng giáo viên , quản lý chặt chẽ hoạt động giảng dạy giáo viên trong tổ , đôn đốc việc thực hiện chương trình đủ , đúng tiến độ thời gian , công tác soạn bài , lên lớp của giáo viên. - Có kế hoạch kiểm tra đánh giá đối với giáo viên trong các hoạt động chuyên môn. - Có sự tham mưu kịp thời cho Ban giám hiệu nhà trường trong công tác chỉ đạo hoạt động chuyên môn. - Tổ trưởng phải chứng tỏ là người có quyền lực trong tổ thông qua việc ra quyết định của tổ , điều khiển mọi hoạt động của tổ , phải là người có uy tín có trách nhiệm. - Tổ trưởng chuyên môn phải biết cách xây dựng chương trình sinh hoạt chuyên môn một cách khoa học , phải tạo hứng thú để các thành viên trong tổ khi sinh hoạt chuyên môn phải tích cực thảo luận , trao đổi , đóng góp sôi nổi và có sự đoàn kết thống nhất về nội dung , phương pháp dạy các môn học , các lĩnh vực về phụ đạo giúp đỡ học sinh yếu , bồi dưỡng học sinh giỏi ; từ đó giúp cho mỗi thành viên trong tổ thấy được việc sinh hoạt tổ chuyên môn là rất cần thiết và thực sự bổ ích. - Tổ trưởng chuyên môn cũng cần phải có nghiệp vụ quản lý , thông qua tự nghiên cứu , tự học hỏi kinh nghiệm hoặc dự các lớp tập huấn bồi dưỡng nghiệp vụ quản lý. 4. Nâng cao ý thức các thành viên trong tổ : Mỗi giáo viên như là một tế bào trong cơ thể sống trường học. Tế bào có tốt , có khoẻ thì cơ thể sống trường học mới khoẻ , mới phát triển được . Chất lượng học sinh có cao hay không sẽ nói rằng đội ngũ giáo viên là nhân tố quyết định trực tiếp . Đội ngũ giáo viên đang được tiếp thêm sức mạnh và niềm tin bởi các nghị quyết của Đảng về giáo dục , coi giáo dục thật sự là quốc sách hàng đầu . đời sống của giáo viên ngày càng được cải thiện hơn , cơ sở vật chất trang thiết bị dạy học ngày được tăng cường và cung cấp khá đầy đủ , giúp ích cho nhiều giáo viên khi lên lớp dễ nâng cao hiệu quả giờ dạy. Tuy nhiên phải nhìn nhận giáo dục phải cực kỳ khó khăn , còn nhiều thiếu sót , yếu kém , tiêu cực . Đội ngũ giáo viên vẫn còn khập khiễng về chất. Chính vì vậy mỗi giáo viên Tiểu học cần nắm rõ các qui định về vai trò , vị trí , chức năng , nhiệm vụ của người giáo viên Tiểu học theo điều lệ trường Tiểu học. Phải có kế hoạch cụ thể cho hoạt động cá nhân theo đúng tiến độ kế hoạch chung của tổ , của trường. Phải có ý thức tự rèn , tự bồi dưỡng về mọi mặt để đáp ứng tốt hơn nữa yêu cầu ngày càng cao trong công tác giáo dục. Mỗi giáo viên phải luôn ghi tâm : Giáo viên là người giáo dục thế hệ trẻ . Nên việc tự giáo dục , tự bảo vệ nâng cao uy tín của bản thân là điều hết sức cần thiết và cấp bách , đội ngũ giáo viên phải vươn lên ngang tầm yêu cầu ngày càng cao của xã hội và thời đại. 5. Tăng cường phối , kết hợp chặt chẽ trong hoạt động giữa các tổ chuyên môn , đoàn thể : Trong một trường học mọi hoạt động muốn có hiệu quả cao , kết quả tốt thì không thể làm việc theo cách “ mạnh ai nấy mạnh” , mà phải có sự phối , kết hợp tốt giữa hoạt động của các tổ chuyên môn với nhau , giữa các tổ chuyên môn với các đoàn thể trong nhà trường dưới sự quản lý , chỉ đạo của ban lãnh đạo nhà trường. Phối , kết hợp tốt sẽ đẩy nhanh tiến độ công việc , guồng máy hoạt động sẽ đồng bộ , chắc chắn công việc sẽ đạt kết quả tốt , hiệu quả công việc sẽ cao. 6. Tăng cường kiểm tra đánh giá hoạt động chuyên môn của tổ chuyên môn một cách thường xuyên , chặt chẽ và nghiêm túc , khách quan : Thanh kiểm tra là một chức năng thiết yếu của cơ quan quản lý nhà nước , là phương thức đảm bảo bằng pháp chế , tăng cường kỷ luật trong quản lý nhà nước. Nếu thiếu thanh kiểm tra công tác quản lý sẽ không đạt kết quả tốt. Do đó ở đơn vị trường học phải tổ chức một đội ngũ kiểm tra nội bộ gồm Ban giám hiệu , tổ trưởng chuyên môn và những giáo viên có năng lực , có phẩm chất đạo đức tốt nắm được nghiệp vụ thanh tra , có kế hoạch kiểm tra , thực hiện đúng trình tự thủ tục kiểm tra. Việc kiểm tra đánh giá hoạt động chuyên môn của các tổ chuyên môn một cách thường xuyên sẽ cung cấp cho cán bộ quản lý nhà trường những thông tin cơ bản về thực trạng hoạt động của các tổ chuyên môn . Từ đó sẽ có những chỉ đạo kịp thời , kịp thời uốn nắn những lệch lạc , khuyến khích hỗ trợ những sáng kiến hay , bảo đảm tốt mục tiêu giáo dục. Việc kiểm tra thường xuyên đối với giáo viên thông qua các nội dung kiểm tra như : trình độ nghiệp vụ ; thực hiện qui chế , qui định chuyên môn ; kết quả giảng dạy ; việc thực hiện các nhiệm vụ khác , sẽ cung cấp cho cán bộ quản lý trong nhà trường như Ban giám hiệu , tổ trưởng nắm rõ được thực trạng hoạt động sư phạm của từng giáo viên trong trường. Qua đó có thể hình dung được bức tranh hoạt động của giáo viên trong từng tổ , trong toàn trường. Có sự đánh giá toàn diện về hoạt động chuyên môn , việc thực hiện mục tiêu , kế hoạch , nội dung , phương pháp giáo dục , qui chế chuyên môn ,... Từ đó đôn đốc việc tuân thủ các qui định của Pháp luật về giáo dục ; tư vấn các giải pháp khả thi để phát huy ưu điểm , khắc phục hạn chế ; thúc đẩy việc thực hiện nhiệm vụ của Nhà trường nhằm nâng cao chất lượng dạy và học. 7. Hỗ trợ tài chính trong hoạt động chuyên môn . Hoạt động chuyên môn muốn có hiệu quả tốt thì việc hỗ trợ tài chính là điều cần thiết đặc biệt , như sử dụng nguồn tài chính để làm đồ dùng phục vụ cho dạy và học , bồi dưỡng động viên tinh thần vật chất cho những thành viên có sáng kiến kinh nghiệm hay , mở chuyên đề thao giảng nhằm đổi mới phương pháp dạy học . Việc sử dụng đồ dùng dạy học tự làm , đồ dùng dạy học đã được ngành giáo dục có văn bản chỉ đạo rất rõ nhằm nâng cao hiệu quả giờ dạy . Để làm đồ dùng dạy học tốt có chất lượng không thể kêu gọi giáo viên tự bỏ tiền . Hỗ trợ tài chính còn kích thích giáo viên tìm tòi , nghiên cứu , phát huy sáng kiến . Hỗ trợ kinh phí có thể dùng để khen thưởng động viên kịp thời cho những cá nhân có sáng kiến hay , đồ dùng dạy học tốt có chất lượng phục vụ thiết thực trong việc dạy học. PHẦN THỨ BA KẾT QUẢ VÀ VIỆC PHỔ BIẾN ỨNG DỤNG VÀO THỰC TIỄN Qua quá trình áp dụng sáng kiến kinh nghiệm trong năm học 2006 – 2007 và 2007 – 2008 vừa qua cho thấy chất lượng hoạt động chuyên môn của các tổ chuyên môn của trường Tiểu học Thới Hoà đã đem lại hiệu quả thiết thực . Tổ trưởng có trách nhiệm hơn trong công tác hoạt động của tổ , luôn xây dựng được những kế hoạch , biện pháp cụ thể sát thực tế ; giáo viên tăng cường công tác tự học , tự bồi dưỡng và tự nghiên cứu , có ý thức trách nhiệm cao hơn trong công tác giảng dạy và giáo dục học sinh ; Ban giám hiệu kiểm tra thường xuyên hơn và có nhiều đóng góp bổ ích cho hoạt động chuyên môn của các tổ chuyên môn ; các buổi sinh hoạt chuyên môn đã đi vào chiều sâu , được các thành viên trong tổ chuyên môn thảo luận đóng góp sôi nổi rút ra được nhiều bài học bổ ích , nhiều cải tiến đổi mới phương pháp dạy học ; các tổ chuyên môn mở được nhiều chuyên đề , thao giảng ( trong năm học vừa qua mở được 16 chuyên đề - thao giảng ) bổ ích góp phần không nhỏ vào việc đổi mới phương pháp dạy học . Chính vì lẽ đó mà trong những năm qua chất lượng học sinh đã được nâng lên rõ rệt ; nhiều giáo viên đã có trách nhiệm cao với chất lượng về học sinh của mình . Thới Bình , ngày 07 tháng 6 năm 2008 Người viết Nguyễn Kim Chung
Tài liệu đính kèm: