Đề tài Rèn chữ viết cho học sinh lớp 1

A. Đặt vấn đề 
 Một trong những hạnh phúc lớn nhất của trẻ là được đến trường, được học đọc, học viết. Biết đọc, biết viết là cả một thế giới rộng lớn sẽ mở ra trước mắt các em.
Học chữ chính là công việc đầu tiên và có tầm quan trọng đặc biệt ở Tiểu học nhất là đối với với học sinh lớp 1, khi các em bắt đầu đến trường. Vì vậy dạy chữ chính là dạy người.
Cố vấn Phạm Văn Đồng đã nói : “ Chữ viết cũng là một biểu hiện của nết người. Dạy cho học sinh viết, viết cẩn thận, viết đẹp là góp phần rèn luyện cho học sinh tính cẩn thận, tính kỷ luật, lòng say mê, lòng tự trọng đối với mình cũng như đối với thầy và bạn mình.”
Chữ viết và dạy viết được cả xã hội quan tâm. Nhiều thế hệ thầy cô giáo đã trăn trở, góp công, góp sức để cải tiến kiễu chữ, nội dung cũng như phương pháp dạy học chữ viết. . Nếu các em viết chữ đúng mẫu, rõ ràng, tốc độ nhanh thì các em có điều kiện ghi chép bài tốt, nhờ đó kết quả học tập cao.Tuy vậy, nhiều học sinh vẫn viết sai, viết xấu, viết chậm. Điều đó ảnh hưởng không nhỏ tới các môn học khác, ảnh hưởng đến chất lượng học toàn diện của các em ở Tiểu học và sau này lên các lớp trên.
Tiểu học là bậc học nền tảng, dạy Tiếng Việt và dạy tập viết Tiếng Việt là chúng ta đã trao cho các em chìa khóa để mở ra những cánh cửa bước vào tương lai, là công cụ để các em vận dụng suốt đời.
Nhận thức được tầm quan trọng đó, tôi đã mạnh dạn chọn đề tài : ‘‘ Rèn chữ viết cho học sinh lớp 1” .
b. Phần nội dung
I.Thực trạng tình hình
Thuận lợi : 
Đa số phụ huynh quan tâm mua sắm sách vở đầy đủ .
Các em ham học, say mê luyện viết .
Nhà trường và các cấp các ngành trang bị đầy đủ bàn ghế và đúng quy cách.
Khó khăn:
Thực tế hiện nay, chữ viết của các em học sinh Tiểu học chưa được đẹp, chưa đúng mẫu, sự liên kết giữa các chữ cái chưa chuẩn, tốc độ viết còn chậm nên hạn chế trong việc giữ gìn “ vở sạch - viết chữ đẹp”.
Nhiều phụ huynh chưa biết cách giúp các em học viết ở nhà cho đúng mẫu, kích cỡ các con chữ.
 3. Khảo sát chất lượng của lớp
 	ở lớp 1 các em mới chuyển từ hoạt động chơi sang hoạt động học. Các em có nhiều bỡ ngỡ mới lạ đặc biệt là trong viết chữ . Từ cách cầm bút, tư thế ngồi viết và viết chữ có nhiều cái sai sót như :
+ Cả lớp 25 em thì có hơn 1/3 cầm bút chụm cả ba đầu ngón tay và sát lưỡi bút .Như vậy rất nhanh mỏi tay và khó điều khiển để viết chữ đẹp .
+ Tư thế ngồi viết chưa đúng gần 1/2 lớp .
+ Chữ viết còn sai mẫu, chưa đúng cỡ nhất là các nét khuyết trên của chữ : h, l, b, k,...
+ Các nét trong chữ cái hoặc trong một chữ chưa theo một chiều nhất định, nét thì xiên phải, nét xiên trái, nét thẳng nên chữ chưa đẹp, chưa đúng . 
+ Nét nối giữa các chữ cái có hai con chữ bị kéo dài ra như : nh, th, ch, gh, ngh, tr ,...
+ Khoảng cách giữa các con chữ trong vần , trong tiếng chưa đều nhau, viết không liền nét, có khi viết rời phần đầu và phần vần như : ng ay, 
l ê, kh ông, ...
+ Đánh dấu phụ, dấu thanh chưa đúng mẫu, đúng cỡ, chiếm tới 2/3 lớp.
 Từ thực trạng đó tôi đã tìm tòi, suy nghĩ các cách thức và phương pháp dạy học nhằm giúp các em viết đẹp, viết đúng ngay từ lớp đầu cấp để giúp các em học tốt .
II.Chỉ tiêu phấn đấu
 Giỏi : 19 em đạt 76 %
 Khá : 4 em 16%
 TB : 2 em 8%
 III.Các giải pháp thực hiện
1. Đối với giáo viên
 Muốn nâng cao chất lượng chữ viết cho học sinh, người giáo viên cần nắm vững :
 a) Yêu cầu cơ bản của dạy tập viết ở lớp 1:
 + Kiến thức : Giúp học sinh có được những hiểu biết về đường kẻ, dòng kẻ, độ cao, cỡ chữ, hình dáng, tên gọi các nét chữ cái, khoảng cách giữa các chữ, chữ ghi tiếng, cách viết các chữ viết thường, dấu thanh và chữ số .
 + Kỹ năng : -Viết đúng quy trình - nét, viết chữ cái và liên kết các chữ cái tạo thành chữ ghi tiếng theo yêu cầu liền mạch . Viết thẳng hàng các chữ trên dòng kẻ . Ngoài ra học sinh còn được rèn luyện các kỹ năng như : tư thế ngồi viết, cách cầm bút, để vở,... bài kiểm tra cuối năm là bài tập chép một đoạn trong bài tập đọc ( không mắc quá 4 lỗi chính tả ).
 - Giáo viên cần hiểu rõ ý đồ của vở tập viết . Cấu trúc mỗi bài gồm phần tập viết chữ cái và từ ứng dụng . 
 - Các ký hiệu trong vở tập viết phải được học sinh nắm chắc, như : đường kẻ ngang, quy định độ cao chữ cái, dấu chấm đặt bút đầu tiên của chữ, ký hiệu luyện viết ở nhà .
 b) Chương trình và vở tập viết hiện hành :
 - Vở tập viết của Bộ giáo dục phát hành giúp học sinh không ngừng nâng cao về chất lượng chữ viết mà còn phối hợp với các môn học khác nhằm phát huy vai trò của phân môn tập viết . Chương trình tập viết lớp 1 gồm có :
 Học kỳ I : Sau mỗi bài học vần học sinh được luyện viết những chữ các em vừa học và mỗi tuần có thêm 1 tiết tập viết .
 Học kỳ II : Mỗi tuần có 1 tiết tập viết, mỗi tiết 35 phút và học sinh được làm quen với chữ hoa .
 c) Giáo viên phải thường xuyên luyện chữ và viết chữ đẹp, là tấm gương cho học sinh noi theo.
 d) Giáo viên tổ chức họp phụ huynh để hướng dẫn cách dạy con tập viết ở nhà đúng quy trình, kích thước, cỡ chữ,...
 2.Đối với học sinh
- Trước hết bồi dưỡng lòng say mê và tinh thần quyết tâm rèn chữ viết . Bất cứ việc gì có lòng say mê và kiên trì vượt khó mới có kết quả cao .
- Tôi kể cho học sinh nghe gương rèn chữ ngày xưa của Cao Bá Quát, cho học sinh xem một số bài viết đẹp của các anh chị được đi thi chữ viết Huyện ,Tỉnh . Qua thực tế được nghe, được thấy giúp các em tin tưởng và quyết tâm phấn đấu.
 3. Thực hiện đúng quy định khi viết chữ
 - Giáo viên giúp học sinh thực hiện đúng các quy định khi bắt đầu viết bài giúp để các em đỡ mệt mỏi và viết đẹp hơn :
a) Tư thế ngồi viết :
 - Tư thế lưng thẳng, không tì ngực vào bàn, đầu hơi cúi, mắt cách vở 25 - 30 cm ; hai chân để song song, thoải mái .
b) Cách cầm bút :
Cầm bút bằng ba ngón tay ( ngón cái, ngón trỏ và ngón giữa) với độ chặt vừa phải ( không cầm bút chặt quá hay lỏng quá ); khi viết dùng ba ngón tay di chuyển bút nhẹ nhàng, từ trái sang phải, cán bút nghiêng về bên phải, cổ tay, khuỷu tay và cánh tay cử động theo mềm mại, thoải mái .
c) Cách để vở, xê dịch vở khi viết :
Khi viết chữ đứng học sinh cần để vở ngay ngắn trước mặt . Nếu tập viết chữ nghiêng tự chọn cần để vở hơi nghiêng sao cho mép vở phía dưới cùng với mép bàn tạo thành một góc khoảng 15 độ . Khi viết độ nghiêng của nét chữ cùng với mép bàn sẽ tạo thành một góc vuông 90 độ . Như vậy, dù viết theo kiểu chữ đứng hay kiểu chữ nghiêng nét chữ luôn thẳng đứng trước mặt ( chỉ khác nhau về cách để vở ).
d) Cách trình bày:
Học sinh nhìn và viết đúng theo mẫu trong vở tập viết ; viết theo yêu cầu được giáo viên hướng dẫn tránh viết dở dang chữ ghi tiếng hoặc viết chòi ra ngoài mép vở không có dòng kẻ li; khi viết sai chữ không được tẩy xóa mà gạch bỏ nhẹ rồi viết lại .
4.Dạy cho học sinh nắm cấu tạo chữ 
- Tôi giúp các em nắm và viết đúng chuẩn các nét cơ bản . Nếu các em nắm vững viết đúng, đẹp các nét đó thì các em có khả năng phân tích cấu tạo chữ, viết đúng . Từ đó các em làm chủ được nét bút của mình để viết đúng chữ và viết đẹp . Đây là bước có ý nghĩa quyết định đến kĩ năng viết đúng , viết đẹp chữ cho học sinh nhất là học sinh lớp 1.
Dưới đõy là danh sỏch cỏc nột phối hợp cần được thống nhất để dạy viết nột và viết chữ cỏi tiếng Việt:
1. Nột múc: Nột múc xuụi , nột múc ngược 
2. Nột múc hai đầu:
3. Nột thắt giữa:
4. Nột khuyết: - nột khuyết trờn
 - nột khuyết dưới.
 5. Nột thắt trờn:
Cỏch sắp xếp cỏc chữ cỏi cú hỡnh dỏng tương tự vào cựng bài dạy xuất phỏt từ quan niệm muốn dựng thao tỏc tương đồng để dạy chữ cỏi và dạy viết theo thứ tự từ đơn giản đến phức tạp xột về cấu tạo nột chữ.
Nhúm 1: Nhúm chữ cỏi cú nột cơ bản là nột cong: c, o, ụ, ơ, e, ờ, x.
Nhúm 2: Nhúm chữ cỏi cú nột cơ bản là nột cong phối hợp với nột múc (hoặc nột thẳng): a, ă, õ, d, đ, g.
Nhúm 3: Nhúm chữ cỏi cú nột cơ bản là nột múc: i, t, u, ư, p, m, n.
Nhúm 4: Nhúm cỏc chữ cỏi cú nột cơ bản là nột khuyết (hoặc nột cong phối hợp với nột múc): l, h, k, b, y, g.
Nhúm 5: Nhúm chữ cỏi cú nột múc phối hợp với nột thắt:r,v,s 
Về cơ bản, cỏch sắp xếp này cũng theo sỏt cỏc nhúm bài luyện tập viết trong vở.
 - Giới thiệu nhóm nào tôi hướng dẫn kĩ về cấu tạo điểm đặt bút, điểm dừng bút .Bắt buộc các em rèn mỗi nhóm trong một tuần, nếu chưa được tôi tăng thời gian thêm để các em viết đúng sau đó tôi mới chuyển sang nhóm khác .
Có cách ngồi, cách cầm bút, nắm được các nét cơ bản và cấu tạo chữ rồi , tôi cung cấp cho các em quy trình viết . Quy trình viết cũng không kém phần quan trọng trong việc rèn chữ viết cho các em . Rèn cho các em phải di chuyển bút đưa liên tục theo kĩ thuật viết liền mạch . Viết xong chữ cái đứng trước, viết tiếp chữ cái đứng sau không nhấc bút . Nếu các chữ nối thuận lợi từ điểm đặt bút đến điểm dừng bút theo hướng dịch chuyển từ trái sang phải dễ như chữ : linh thì thôi . Còn như không thuận lợi thì tôi hướng dẫn cho học sinh kĩ thuật lia bút để viết liền mạch chữ như : lan, con,... Các em viết liền mạch rồi tôi hướng dẫn, cung cấp cho các em kĩ thuật viết dấu phụ rồi mới đến viết dấu thanh, tiếp đến là hướng dẫn vị trí, độ cao, độ rộng của các dấu phụ, dấu thanh . 
5. Luyện viết phải được tiến hành liên tục , thường xuyên.
 Như ta biết học sinh lớp 1 là tuổi hiếu động, thiếu kiên trì các em hay chán và dễ quên . Bởi vậy tôi hướng dẫn cho các em rèn chữ thường xuyên, không chỉ trong giờ tập viết , chính tả hay trong giờ rèn chữ . Tôi cho các em viết đầu giờ của mỗi buổi học viết 2 - 3 dòng cứ như thế . Ngoài ra tôi còn dặn về nhà luyện viết, mang vở đến lớp vào sáng hôm sau và kiểm tra ngay . Ngày nào cũng vậy các em sẽ thành nề nếp không thể quên được mà thành thói quen trong luyện chữ viết .
Tôi còn kết hợp với phụ huynh từng học sinh, nhất là những em lười viết và hay viết sai . Tôi chỉ cho phụ huynh về những điểm sai cụ thể của mỗi em và hướng dẫn cách viết để phụ huynh biết cách kèm cặp các em ở nhà thêm . Như thế để có sự đồng nhất giữa cô và mẹ các em sẽ tự tin để luyện viết chữ đẹp hơn .
6/ Đổi mới phương phỏp dạy học:
Muốn cải tiến quy trỡnh dạy tập viết, điều khụng thể thiếu được là phải đổi mới phương phỏp dạy học, tiết tập viết càng cần phải tạo điều kiện để học sinh chủ động tiếp nhận kiến thức (tự quan sỏt, nhận xột, ghi nhớ), tự giỏc luyện tập và rỳt kinh nghiệm qua thực hành luyện viết dưới sự hướng dẫn của giỏo viờn. Cú thể thực hiện những yờu cầu trờn theo quy trỡnh tiết tập viết như sau:
(A) Kiểm tra (hoặc nhận xột bài cũ)
- Kiểm tra học sinh viết bảng con (1 - 2 em viết bảng lớp) chữ cỏi và từ ứng dụng ngắn gọn ở bài trước. Giỏo viờn hướng dẫn chữa bài trờn bảng (dựng phấn màu sửa chữ viết sai hoặc chưa đỳng mẫu), sau đú gợi ý để học sinh tự sửa chữ đó viết trờn bảng con và giơ bảng cho giỏo viờn kiểm tra, uốn nắn thờm (chỳ ý động viờn kịp thời những học sinh viết đẹp).
 (B) Bài mới:
1- Giới thiệu bài: - Nờu nội dung và yờu cầu tiết dạy.
 2- Hướng dẫn học sinh viết chữ:
 - Giỏo viờn đưa chữ mẫu cho học sinh quan sỏt.
 - Giỏo viờn gợi ý cho học sinh nhận biết, so sỏnh: Chữ gỡ? Gồm mấy nột? Nột nào đó học, giống chữ nào đó học, phần nào khỏc? (Cú thể cho học sinh chỉ vào chữ mẫu trờn bảng)
 - Giỏo viờn hướng dẫn quy trỡnh viết chữ:
+ Sử dụng chữ mẫu để học sinh quan sỏt.
+ Viết mẫu trờn khung chữ thật thong thả cho học sinh theo dừi (ghi nhớ thứ tự cỏc nột).
+ Viết mẫu trờn dũng kẻ ở bảng lớp (hoặc trờn bảng con) để học sinh nắm vững quy trỡnh viết chữ cái. Giỏo viờn viết mẫu sau đú dựng que chỉ lại để mụ tả quy trỡnh.
 - Học sinh tập viết trờn không rồi viết trên bảng con, giơ bảng để giỏo viờn kiểm tra uốn nắn, nhận xột kết quả (chỳ ý về hỡnh dỏng, quy trỡnh).
 3- Hướng dẫn học sinh viết ứng dụng:
 - Giỏo viờn giới thiệu nội dung viết ứng dụng và viết nội dung từ ứng dụng; sau đú gợi ý học sinh hiểu ý nghĩa từ ứng dụng sẽ viết.
 - Giỏo viờn hướng dẫn học sinh quan sỏt và nhận xột về cỏch viết ứng dụng (chỳ ý đến cỏc điểm quan trọng: độ cao cỏc chữ cỏi, quy trỡnh viết liền mạch - nối chữ, khoảng cỏch giữa cỏc chữ cỏi, đặt dấu ghi thanh).
 - Giỏo viờn viết mẫu minh họa cỏch nối chữ (do giỏo viờn xỏc định trọng tõm ở bài dạy), học sinh theo dừi.
 - Học sinh tập viết theo trọng tõm nối chữ do giỏo viờn chọn (chữ ghi tiếng - từ cú thao tỏc nối). Giỏo viờn theo dừi, kiểm tra, uốn nắn và nhận xột.
 4- Học sinh thực hành luyện viết trong giờ tập viết:
- Giỏo viờn nờu yờu cầu và nội dung luyện viết trong vở (viết chữ gỡ? viết mấy dũng? cần lưu ý về điểm đặt bỳt ra sao? viết từ ứng dụng mấy dũng? cần lưu ý về cỏch nối chữ và đặt dấu thanh, khoảng cỏch giữa cỏc chữ ra sao?)
- Học sinh luyện viết trong vở. Giỏo viờn theo dừi uốn nắn về cả cỏch viết và tư thế ngồi viết (chỳ ý giỳp đỡ học sinh yếu kộm).
5- Chấm bài tập viết của học sinh:
- Giỏo viờn chấm bài cho học sinh đó viết xong ở lớp (số cũn lại thu về nhà chấm).
- Nhận xột kết quả chấm bài, khen ngợi những bài đạt kết quả tốt. Nếu bài học dài, giỏo viờn cú thể chọn dạy một nội dung tiờu biểu và học sinh luyện tập theo nội dung tương ứng.
* Khi chấm hoặc viết nhận xét trong vở học sinh giáo viên phải viết đúng mẫu để làm gương cho học sinh vì tuổi các em hay bắt chước . 
* Ngoài ra tôi còn tổ chức phong trào thi đua rèn chữ viết trong lớp để tham gia thi ở trường và có khen thưởng qua mỗi đợt thi . Từ đó mà lớp tôi viết chữ ngày một đẹp hơn đúng hơn . Đặc biệt các em đã có tinh thần tự giác rèn chữ viết không cần giáo viên nhắc nhở .
Kết quả cụ thể:
 Xếp loại
Giai đoạn
Giỏi
Khá
TB
Yếu
Giữa học kỳ I
60%
24%
8.%
8%
Cuối học kỳ I
72%
20%
8%
Cuối năm
84%
16%
0
Trong hội thi viết chữ đẹp Giữa học kì II em Phương Nhi đạt giải nhất; em Nhung , Xuân Mỹ , Trần Linh đạt giải 2;em Diệu, Tâm đạt giải khuyến khớch. 
d. kết luận và bài học kinh nghiệm
Qua thời gian áp dụng, tôi thấy kết quả của lớp có sự chuyển biến rõ rệt . 100% học sinh trong lớp có cách cầm bút và tư thế ngồi viết đúng . Có ý thức rèn chữ viết đầu buổi mỗi ngày dù có giáo viên hay không các em vẫn tự giác viết nắn nót, cẩn thận và đã trở thành thói quen của học sinh .Vở viết của các em đảm bảo chất lượng, viết đúng quy trình, chữ viết đúng mẫu, tốc độ viết đúng quy định . Bản thân giáo viên khi dạy cũng thấy hứng thú, say sưa nâng cao chất lượng giờ dạy tốt hơn . Trong quá trình luyện chữ viết cho học sinh bản thân rút ra một số kinh nghiệm nhỏ như sau :
	- Phải có tư thế ngồi viết và cách cầm viết đúng .
	- Nắm vững các nét cơ bản để tạo nên chữ cái .
	- Bồi dưỡng lòng say mê và tinh thần quyết tâm rèn chữ viết.
	- Chia chữ viết ra nhiều nhóm và rèn viết dứt điểm .
	- Nắm vững quy trình viết chữ ghi tiếng .
	- Việc rèn chữ tiến hành thường xuyên và có sự phối hợp với phụ huynh .
	- Đề cao sự gương mẫu về chữ viết của giáo viên .
	- Lời nhận xét của giáo viên có tác dụng động viên khuyến khích các em .
	- Tổ chức tốt phong trào thi đua về chữ viết .
	Trên đây là một số kinh nghiệm nhỏ của bản thân đúc rút được trong quá trình thực hiện . Rất mong hội đồng khoa học trường Tiểu học số 2 Xuân Ninh góp ý bổ sung để việc rèn chữ viết của học sinh lớp 1 nói riêng và hoch sinh Tiểu học nói chung ngày càng có chất lượng cao . Rất mong sự đóng góp ý kiến của đồng nghiệp .
Xuân Ninh , ngày 25 tháng 4 năm 2010
Người viết
Nguyễn Thị Phượng