Sáng kiến kinh nghiệm Một số kinh nghiệm trong dạy học tốt giải toán có lời văn (Toán 3) trường tiểu học Tân Thành A

PHÒNG GD –ĐT HUYỆN BÙ ĐỐP
TRƯỜNG TIỂU HỌC TÂN THÀNH A
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
      Đề tài :Một số kinh nghiệm trong dạy học tốt giải toán có lời văn              (Toán 3) Trường tiểu học Tân Thành A .Năm học 2009-2010.
Người viết :Nguyễn Thị Đoá Vân
 Đơn vị :Trường tiểu học Tân Thành A
 Năm học :2009-2010
Lời nói đầu
 “Bậc tiểu học là bậc học nền tảng đặt cơ sở ban đầu cho việc hình thành và phát triển nhân cách con người ,đặt nền tảng vững chắc cho giáo dục phổ thông và cho toàn bộ hệ thống giáo dục quốc dân”.
 Giáo dục tiểu học là điều kiện cơ bản để nâng cao dân trí, là cơ sở ban đầu hết sức quan trọng cho việc đào tạo trẻ em trở thành công dân tốt của đất nước.
 Bởi vậy phong trào thi đua “dạy tốt ,học tốt”đã và đang được triển khai khắp nơi và nhận được sự hưởng ứng tích cực của toàn giáo viên ở các cấp học .Để góp phần chung vào trong phong trào đó bản thân tự cho mình một đề tài : “Một số kinh nghiệm trong dạy học tốt giải toán có lời văn(Toán 3)Trường tiểu học Tân Thành A” và mong rằng sẽ đóng góp một phần nhỏ để hưởng ứng vào công việc xây dựng nền giáo dục huyện nhà ngày một đi lên . Sau khi tham khảo đề tài này tất nhiên sẽ có nhiều sai sót. Rất mong được sự góp ý chân thành của bạn bè đồng nghiệp cũng như các cấp lãnh đạo để đề tài ngày càng hoàn thiện hơn. 
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
I/ Lí do chọn đề tài:
Bác Hồ kính yêu có dạy : “Dù khó khăn đến đâu cũng phải thi đua dạy tốt- học tốt” lời dạy đó của Bác trở thành chân lý cho mỗi giáo viên ở mọi thời đại mỗi cấp, lớp và lời dạy ấy luôn trở thành lời thách thức cho mọi giáo viên yêu nghề, mến trẻ phải tìm cách giải quyết . Hiện nay tình trạng ham chơi , sa sút việc học ở học sinh đang là phương thuốc nan giải cho nhiều giáo viên nhất là giáo viên tiểu học . Bởi lứa tuổi học sinh tiểu học khả năng phân biệt điều hay , điều dở , việc tốt, việc xấu  ở các em rất thấp . Các em chưa ý thức được tầm quan trọng của việc học tập nên dẫn đến tình trạng học yếu môn Toán nhất là giải toán có lời văn ở một số em gây nên khó khăn lớn cho giáo viên tiểu học.
 Trong quá trình học tập đòi hỏi các em phải có thời gian lĩnh hội đầy đủ kiến thức cơ bản ở lớp dưới cần thiết để các em có đủ khả năng học tập tốt ở lớp trên . Là một giáo viên tiểu học , tham gia trực tiếp giảng dạy trên bục giảng , làm công tác chuyển tải nội dung kiến thức cho học sinh . Lại được trực tiếp học tập và tiếp thu chuyên đề thay sách do Sở GD – ĐT tỉnh Bình Phước cũng như Phòng GD – ĐT huyện nhà tổ chức , đồng thơiø được học tập và nghiên cứu tài liệu SGK và nhất là được gần gũi với học sinh tiểu học nhận thấy môn Toán là một môn học vô cùng quan trọng có ý nghĩa rất lớn với học sinh nói chung và bậc học tiểu học nói riêng .Trong những năm học gần đây lực học môn Toán của học sinh tương đối thấp đặc biệt là giải toán có lời văn , mặt khác thực tế đa số học sinh yếu môn Toán đều do các nguyên nhân sau:
-Nguyên nhân mất căn bản ở lớp dưới . 
-Do trình độ phụ huynh học sinh có giới hạn, chưa quan tâm nhiều đến con em. 
-Do thời gian học môn toán ở lớp còn hạn chế không đủ thời gian để các em hiểu sâu sắc về vấn đề . 
-Một phần nữa là do giáo viên chưa quan tâm đến việc tìm ra biện pháp giúp học sinh nâng cao chất lượng học giải toán có lời văn . 
-Do các em chưa có ý thức học nên đã dẫn tới mất căn bản của môn học . 
 II/Mục đích nghiên cứu. Từ những lí do khách quan , chủ quan cho thấy , trong thực tế trước đây , giáo viên chưa quan tâm đến việc nâng cao chất lượng học giải toán có lời văn cho học sinh trong khi bài kiểm tra định kì , việc giải toán có lời văn luôn chiếm một số điểm khá cao . Thế nhưng , qua khảo sát thì đa số học sinh không có điểm phần giải toán có lời văn (phần lời giải ).Vậy nguyên nhân nào dẫn đến các em không giải được toán có lời văn ? Đây là vấn đề mà mỗi chúng ta cần đặc biệt quan tâm . Hiện nay , giáo viên dạy rất tốt các môn học nhưng lại chưa chú ý đến việc học sinh không giải được toán có lời văn để tìm ra cách giúp đỡ học sinh , phần vì thời gian ở lớp hạn hẹp , phần vì phải đảm bảo sự phát triển toàn diện học sinh qua các môn học. 
Vẫn là câu hỏi “ nguyên nhân nào dẫn đến học sinh không giải được toán có lời văn”. Nhìn vào thực trạng hiện nay thì học sinh giải toán rất máy móc , chủ yếu dựa vào bài mẫu , nếu không học thì không giải được toán là do không hiểu bài .Mặt khác , do mất căn bản từ lớp dưới mà thời gian để các em hiểu được vấn đề ở lớp dưới lại quá hạn hẹp , thời gian học ở nhà thì nhiều nhưng ai sẽ là người giúp các em ? Trong khi trình độ phụ huynh học sinh lại bị hạn chế .Như vậy bắt buộc giáo viên phải tìm ra biện pháp giúp các em hiểu bài và có thể tự mình học bài được khi ở lớp cũng như ở nhà.Muốn góp phần nâng cao chất lượng học tập môn Toán đặc biệt là giải toán có lời văn mỗi một bản thân của giáo viên phải tìm cho mình một biện pháp. Vậy bằng cách nào cho học sinh biết suy luận hiểu được đề toán trước khi giải ,làm sao để các em yêu thích môn học này ? Mời các bạn tham khảo “Một số kinh nghiệm trong dạy học tốt giải toán có lời văn” ở phần “giải quyết vấn đề” .
 III/Nhiệm vụ nghiên cứu .
- Để hoàn thiện đề tài này cần sử dụng nghiên cứu chương trình sách giáo khoa Toán lớp 3 và một số tài liệu tham khảo khác có liên quan đến giải toán có lời văn .
- Tìm hiểu tâm sinh lí và “ nguyên nhân nào dẫn đến học sinh không giải được toán có lời văn”của học sinh Tiểu học nói chung và học sinh lớp 3A3 Trường tiểu học Tân Thành A nói riêng.
- Từ đđó đưa ra “Một số kinh nghiệm trong dạy học tốt giải toán có lời văn(Toán 3) có thể áp dụng vào việc dạy học mơn Tốn 3 đạt kết quả cao hơn.
 IV/Phạm vi ,đối tượng nghiên cứu .
Nội dung giải toán có lời văn chương II “Phép nhân và phép chia trong phạm vi 1000” SGK Toán lớp 3 Học sinh Lớp 3A3 trường tiểu học Tân Thành A . IV / Nhóm phương pháp nghiên cứu . * Phương pháp đều tra nghiên cứu thực tiễn , quan sát , vấn đáp . + Phương pháp giảng giải .
+ Phương pháp nêu yêu cầu sư phạm .
+ Phương pháp luyện tập .
+ Phương pháp rèn luyện .
+ Phương pháp nêu gương .
*Phương pháp nghiên cứu lý thuyết ( Đọc tham khảo các tài liệu )
* Các phương pháp hỗ trợ khác ( Thống kê số lượng .).
PHẦN II : GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 
I/ ĐẶC ĐIỂM TÌNH HÌNH .
1/ Đặc điểm tình hình lớp .
Năm học 2009 – 2010 này , lớp 3A 3 gồm 27 học sinh trong đó có 13 em nữ và 2 em dân tộc , vào đầu năm học nhận thấy việc học tập của học sinh trong lớp có một số thuận lợi và khó khăn như sau :
1.1/ Thuận lợi ;
Học sinh lớp 3A3 được học tập trung ở điểm chính . Ban giám hiệu nhà trường luôn quan tâm giúp đỡ và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho giáo viên cũng như học sinh trong việc dạy và học .
Đồ dùng học sinh tương đối đầy đủ .
Thư viện có đủ các loại sách , báo , truyện cho học sinh mượn đọc và tham khảo .
 Học sinh có đủ SGK khi đến lớp .
Học sinh biết tự học , hiểu được một phần tầm quan trọng của việc học đối với bản thân .
Điển hình trong lớp có những học sinh có ý thức chăm chỉ học tập đó là :
1/ Trấn Thị Ngọc Ánh .
2/ Tàng Văn Giang .
3/ Nguyễn Thị Mỹ Linh .
1.2/ Khó khăn :
Xã Tân thành là một xã thuộc vùng khó khăn mặt bằng dân trí thấp , số lượng hộ nghèo còn cao nên việc cha mẹ hỗ trợ giáo viên trong việc dạy con em học ở nhà còn hạn chế ( Một số gia đình cha mẹ không biết chữ , chưa học hết THCS ).
Do đổi mới chương trình dạy học nên một số gia đình không hiểu phương pháp để chỉ bài cho con em. Một số gia đình cha mẹ lại ít quan tâm đến việc học của con em .
Gia đình chưa quản thúc con em tự học ở nhà và còn ỉ lại vào thầy cô , phó mặc cho thầøy cô giáo .
Mốt số em về nhà còn phải dành thời gian phụ giúp thêm cho gia đình nên không có thời gian để học .
Nhà ở khá xa trường nên việc đi lại khó khăn làm các em ngại đi học
 ( trời mưa đường xa nên hay nghỉ học ).
Học sinh học còn yếu môn toán phần giải toán có lời văn rất nhiều, trong lớp chiếm 50 % học sinh không biết giải toán phần giải toán có lời văn .
Học sinh ở nông thôn nên phần lớn chưa có ý thức học .
Phần nữa học sinh bị hổng kiến thức ở các lớp dưới.
Khả năng tiếp thu bài còn chậm , học còn thụ động .
II / Nguyên nhân dẫn đến việc học yếu môn toán và giải toán có lời văn .
1/Nguyên nhân từ học sinh .
Một số em thực sự không thích học môn Toán nhất là phần giải toán có lời văn ,một là do mất căn bản ở lớp dưới , hai là các em ít khi đạt điểm cao ở dạng toán này .
Học sinh chưa có ý thức để nhận biết rõ tầm quan trọng của việc học , nên còn lười học , ít đọc sách tham khảo không quan tâm đến việc học và làm bài tâp của mình .
Học sinh bị hổng kiến thức ngay từ các lớp dưới.
Khả năng tiếp thu bài còn chậm .
Không chịu học thuộc các công thức , quy tắc giải toán .
Hầu hết các em học sinh tiểu học còn hiếu động chưa có lòng kiên trì và quyết tâm cao , thấy khó là các em lùi bước .
Kh ...  giới thiệu bài bằng câu chuyện vui hoặc bằng một trò chơi có liên quan đến tiết học để tạo cảm giác vui tươi ,phấn khởi ,húng thú thu hút các em vào bài học .Chẳng hạn khi dạy bài “Xem đồng hồ” khi giới thiệu vào bài mới giáo viên nên đưa ra các tình huống gay bất ngờ cho học sinh làm cho các em phải tò mò và muốn tìm hiểu về đồng hồ .Với biện pháp trên nhận thấy việc học tập của các em đã phần nào giúp học sinh học yếu giải toán có lời văn dần dần có tiến bộ .Đồng thời nề nếp học tập môn Toán chung của cả lớp cũng có phần ổn định.
*Dạy học giải toán có lời văn thông qua các môn học khác :
Dạy học giải toán có lời văn cho học sinh không chỉ thông qua môn Toán mà còn thông qua các môn học khác như :Thông qua môn Tiếng Việt hình thành cho các em có thêm ngôn ngữ giao tiếp trong học tập . Thông qua môn Tự nhiên –xã hội giúp học sinh có thêm tính kiên trì, chịu khó tìm hiểu .Thông qua môn Đạo đức hình thành cho các em những hành vi đạo đức để tự nghiêm khắc với bản thân hơn.
2.3/Gặp gỡ trao đổi với phụ huynh học sinh:
Trao đổi với gia đình của các em học yếu để giúp đỡ thêm các em.
Trao đổi với phụ huynh phải thường xuyên nhắc nhở các em để có cách hướng dẫn con em học thêm ở nhà, học bài và làm bài tập đầy đủ ,đọc thuộc các công thức và quy tăùc của môn Toán.Luôn kiểm tra bài vở của các em sau khi các em đã học bài xong,như vậy hiệu quả của biện pháp này sẽ đạt được kết quả cao hơn.
 Kết hợp chặt chẽ hơn nữa với nhà trườøng gia đình ,và xã hội để giúp các em ngày một tốt hơn,thường xuyên giao nhiệm vụ học tập cho các em để các em hoà đồng cùng các bạn trong lớp .Động viên khuyến khích các em nên đọc kĩ đề bài trước khi làm các bài tập .
Tuyên dương đúng lúc kịp thời khi thấy các em làm tốt các bài tập .Kịp thời uốn nắn và nhắc nhở khi các em không làm bài tập cô giao.Sữa sai từng từ ngữ , cụm từ ngữ trong mỗi lời giải để hướng các em vào sự hoàn thiện mình hơn.
2.4/ Quan tâm phụ đạo đến các em học yếu trên lớp:
 Giờ học,giáo viên thường xuyên gọi các em học yếu lên làm và chữa các bài tập giúp các em mạnh dạn tự tin hơn.
Khi các em làm bài giáo viên cần chú ý hướng dẫn tỉ mĩ thêm để các em dễ nắm vững yêu cầu bài hơn.
Nếu thấy các em làm đúng cần khuyến khích các em làm thêm các bài 
tập khác .
Khi làm dạng giải toán có lời văn nếu thấy học sinh còn lung túng ở phần lời giải, giáo viên cần nêu câu hỏi gợi mở từ dễ đến khó để các em tự tin hoàn thành bài tập của mình .
Quá trình phụ đạo học sinh yếu giải toán có lời văn cho các em nhằm nâng cao chất lượng dạy học Toán ở tiểu học, đòi hỏi mỗi giáo viên phải kiên trì ,chịu khó thi hiệu quả sẽ cao hơn .
3/Đối với phụ huynh học sinh:
Luôn tạo điều kiện quan tâm đến các em hơn.
Thường xuyên giành một khoảng thời gian nhất định cho việc kiểm tra bài vở của con em mình và giám sát chặt chẽ bài tập ở nhà nhiều hơn .
Thường xuyên nhắc nhở ,động viên con làm các bài tập ,đọc thuộc các quy tắc ,công thức toán học,giúp các em tự tin hơn trước khi làm bài .
Hỏi thăm thầy,cô giáo ,bạn bè của con về việc học và các hoạt động ở trường của con mình ,nâng cao vai trò trách nhiệm và kĩ năng dạy con.
Kết hợp chặt chẽ hơn giữa nhà trường ,gia đình và xã hội để có hướng đưa con mình tiến bộ hơn .
Động viên an ủi ,khuyến khích con cố gắng hơn trong học tập và thực hiện theo câu tục ngữ “có chí thì nên” , “cần cù bù thông minh”.
Phải có kỷ luật trong gia đình luôn nghiêm khắc với con ,quan tâm lắng nghe con trao đổi về những vấn đề liên quan đến việc học trên lớp .
4/Kết hợp với Tổng phụ trách Đội :
Giáo viên chủ nhiệm gặp gỡ trao đổi cùng Tổng phụ trách Đội về những học sinh học yếu để có biện pháp giúp đỡ.Ở trường Tổng phụ trách Đội luôn đóng vai trò quan trọng là người anh, người chị gần gũi với các em để nắm bắt tâm tư nguyện vọng ,mức độ nhận thức ở các em,khả năng thực hành của từng em để từ đó đề ra yêu cầu giúp đỡ cho giáo viên chủ nhiệm .
Cùng với Tổng phụ trách Đội tổ chức các hoạt động ngoại khoá để các em giao lưu học hỏi ở bạn bè cùng lớp và trong khối như thi: phóng viên nhỏ tuổi ,an toàn giao thông, tổ chức trò chơi kính vạn hoa ,Nhà toán học nhỏ tuổi vv
 Nhằm tăng thêm kiến thức về ngôn ngữ giao tiếp ,thay đổi nếp sống rụt rè thiếu tự tin ở các em.
PHẦN III KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 
1/ Kết luận Sau một thời gian áp dung Một số kinh nghiệm trong dạy học tốt giải toán có lời văn (Toán 3) ở lớp cũng như ở trong khối 3: Nhận thấy bước đầu đạt được những kết quả như sau:
 2/ Kết quả đạt được
Qua một thời gian áp dụng dụng Một số kinh nghiệm trong dạy học tốt giải toán có lời văn (Toán 3), nhận thấy chất lượng ở lớp tiến bộ rõrệt. Các em học sinh lớp từ chỗ ít hứng thú với môn Toán nhất là giải toán có lời văn giờ đđây say sưa, phấn khởi, yêu thích mong chờ tiết Tốn.Mỗi lần làm toán có lời văn các em đều giơ tay xung phong đặt lời giải trước .
Kết quả thu được của những năm học trước như sau: năm học 2008-2009)
Thời gian
Giỏi
Khá
Trung bình
Yếu
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
Kiểm tra học kì I
6
13 
9 
1
Kiểm tra học kì II
8
14
7
0
Kết quả (năm học 2009-2010)
Thời gian
Giỏi
Khá
Trung bình
Yếu
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
Kiểm tra họckì I
7
12
7
1
Kiểm tra học kì II
9
13
5
0
Với những kinh nghiệm được rút ra từ những kinh nghiệm dạy học tốt giải toán có lời văn (Toán 3) cùng những biện pháp cụ thể đã phần nào hoàn chỉnh được công việc dạy học tốt giải toán có lời văn cho học sinh học tốt môn toán hơn. Mặc dù những thành công đó còn có sự hạn chế nhất định cần phải học hỏi thêm rất nhiều ở bạn bè đồng nghiệp và sự giúp đỡ của BGH nhà trường.
Bản thân giáo viên luôn phải nâng cao vai trò trách nhiệm của mình, yêu thương quan tâm đến từng đối tượng học sinh, có tâm huyết với nghề với tâm niệm và khẩu hiệu “yêu nghề mến trẻ”.Tuy nhiên làm việc gì cũng phải có niềm tin và lòng kiên trì chịu khó, nhẫn nại thì mới có thành công như câu tục ngữ “Có công mài sắt ,có ngày nên kim”.
 Đối với giáo viên cần chú trọng việc dạy học tốt môn toán nói chung và giải toán có lời văn nói riêng cho học sinh ở bất kì môm học nào .
Sự nhiệt tình ,kiên trì ,nhẫn nại của giáo viên là yếu tố rất cần thiết góp phần tạo nênsự thành công lớn trong nghề .
3/ Kiến nghị.
 Tham mưu với lãnh đạo nhà trường mở lớp phụ đạo học sinh yếu toán nhất là giải toán có lời văn .Phải có kế hoạch thường xuyên mỗi tuần từ 1 đến 2 buổi .Vì ở những buổi phụ đạo này giáo viên mới có thêm thời gian để hệ thống củng cố lại những kiến thức cơ bản ,đưa ra hệ thống câu hỏi ,baì tập từ dễ đến khó phù hợp với năng lực của học sinh yếu toán trong lớp . 
 Luôn quan tâm tìm hiểu học sinh và nắm rõ sĩ số học sinh học yếu môn Toán nói chung và giải toán có lời văn nói riêng ngay từ khi mới nhận lớp cho đến cuối năm học .
 Tìm hiểu kết quả học tập của các em từ những năm học trước thông qua các giáo viên đã trực tiếp dạy các em trong những năm học trước .
 Tổ chức tốt các hoạt động học tập trên lớp cũng như ở nhà tạo mọi điều kiện cho học sinh yếu tham gia các hoạt động học tập .
 Giờ học trên lớp giáo viên nên tổ chức cho các em học tập theo nhóm trình độ .
 Tạo không khí vui tươi trong giờ học .
 Quan tâm giúp đỡ tỉ mỉ ,giành nhiều thời gian cho các đối tượng nêu trên.
 Kết hợp hoạt động giáo dục giữa nhà trường,gia đình và xã hội tạo điều kiện cho các em hoạt động tốt 
 Xây dựng tốt mối quan hệ giữa giáo viên và học sinh ,động viên khen thưởng đúng lúc kịp thời những tiến bộ của các em .
 Luôn duy trì tốt mối quan hệ giáo viên và phụ huynh học sinh để có biện pháp giáo dục các em thường xuyên và tiến bộ hơn.
Muốn nâng cao chất lượng học tập cần kĩ thời gian xem bài, củng cố luyện tập thường xuyên.
Phải học hỏi, tham khảo nhiều về chuyên môn, phương pháp giải các dạng bài toán ,bài tập đđể làm thêm phong phú , phương pháp về nội dung giảng dạy. Cần chuẩn bị tốt đđồ dùùng phục vụ việc dạy và học. Ngoài ra cần có những buổi họp mặt, trao đđổi kinh nghiệm trong khối, giúp cho việc dạy ngày càng có chiều hướng tốt hơn.
LỜI KẾT 
Trên đây là một số kinh nghiệm ,bài học rút ra từ thực tiễn dạy học bằng tất cả tấm lòng của một giáo viên yêu nghề mến trẻ sâu sắc và tấm lòng mong mỏi vườn hoa thân yêu của mình luôn “toả sắc khoe hương”giúp ích cho đời .Tuy nhiên phần trình bày còn những hạn chế nhất định .Rất mong được sự góp ý chân tình của bạn bè đồng nghiệp và các cấp lãnh đạo để đề tài ngày một hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn.
Tân Thành A ,ngày tháng 1 năm 2010
 Người viết 
 Nguyễn Thị Đoá Vân
 MUCÏ LỤC
 1/ LỜI NÓI ĐẦU 
 PHẦN I : ĐẶT VẤN ĐỀ 
 I/ Lí do chọn đề tài 
 II/Mục đích nghiên cứu 
 III/Đối tượng nghiên cứu 
 IV/ Nhóm nghiên cứu 
 PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 
 I/Đặc điểm tình hình 
 II/ Nguyên nhân dẫn đến học sinh học yếu môn toán và giải toán có lời văn 
 III/ Biện pháp khắc phục PHẦN III / KẾT QUẢ VÀ KIẾN NGHỊ 
 1/ Kết quả 
 2/ Kiến nghị