Chuyên đề: Kỹ năng dự giờ đánh giá và phản hồi sau giờ dạy

CHUYÊN ĐỀ: 
KỸ NĂNG DỰ GIỜ ĐÁNH GIÁ VÀ PHẢN HỒI SAU GIỜ DẠY
I. Mục tiêu:
- Sau buổi học giáo viên nắm được:
+ Trước khi dự giờ người dự giờ cần làm gì để tâm lý người dạy thoải mái.
+ Những lý do làm cho dự giờ chưa đạt kết quả tốt.
+ Các nguyên tắc khi dự giờ.
+ Nghệ thuật góp ý khi dự giờ.
+ Nghệ thuật tích cực nghe.
 + Các bước dự giờ.
II. Chuẩn bị:
- Giấy Ao, bút dạ, băng dính,..
III. Các hoạt động dạy - học.
Dự giờ là một hoạt động thường xuyên mà bất cứ một người giáo viên nào cũng đã từng trải qua, hoặc là đi dự giờ của đồng nghiệp hoặc là được đồng nghiệp dự giờ mình
1. Hoạt động 1: Người dự giờ cần làm gì để tâm lý người dạy thoải mái?
* Thảo luận: 15p’
	Chia lớp làm 4 nhóm:
* Hoạt động lớp: Đại diện các nhóm trình bày
	-KL: Người dự giờ cần:
+ Gần gũi với người được dự giờ. Tạo không khí thoải mái, thân thiện với người dạy.
+ Thông báo trước thời gian, tiết dạy sẽ dự.
+ Dành thời gian cho gv dạy chuẩn bị trước khi vào dự.
+ Phải biết một số thông tin về giáo viên và học sinh lớp sẽ dự giờ.
+ Mang tính chất cùng nhau học hỏi, chia sẻ kinh nghiệm.
+ Hỗ trợ chia sẻ về: Phương pháp, hình thức, tinh thần, vật chất, kiến thức,...)
+ Sẵn sàng giúp đỡ đồng nghiệp.
+ Nghiên cứu trước bài dự.
2. Hoạt động 2: Những lý do làm cho dự giờ chưa đạt kết quả tốt.
	* Thảo luận nhóm: 20p’
	Chia lớp làm 4 nhóm
	* Hoạt động lớp: Các nhóm trình bày	
	- KL: Lý do
	+ Do áp đặt từ trên xuống, người dạy bắt buộc phải thực hiện.
	+ Người dạy và người dự chưa tạo được môi trường thân thiện.
	+ Người dạy luôn nghĩ người dự là người giỏi hơn mình.
	+ Thiếu sự tương tác, hỗ trợ, giúp đỡ nhau giữa người dự giờ và người dạy.
	+ Người dự giờ thiếu kỹ năng phản hồi hoặc phản hồi nhưng không có hiệu quả.
	Tóm lại: Những lý do làm cho người dạy chưa đạt kết quả tốt là do chưa tạo được “hưng phấn” cho nhau trong quá trình chuẩn bị và phản hồi.
3. Hoạt động 3: Nguyên tắc dự giờ.
- Người dự và người dạy là tương đồng, ngang nhau
- Coi việc dự giờ là cơ hội chia sẻ kinh nghiệm, phương pháp, hình thức, kiến thức nhằm cải thiện chất lượng giảng dạy.
- Dự giờ được chia làm 3 giai đoạn: Trước, trong và sau dự giờ.
+ Trước khi dự giờ, người dự giờ và người dạy gặp gỡ nhau để thống nhất mục đích, mục tiêu, nội dung và phương pháp giảng dạy.
+ Trong quá trình dự giờ, người dự giờ không tham gia gì ngoài việc quan sát và ghi chép tiến trình cụ thể về thời gian, nội dung, phương pháp, hình thức,...
	VD: Tốt hoặc chưa tốt - bằng chứng cụ thể.
+ Sau dự giờ, hai bên gặp nhau để chia sẻ ưu điểm và những điều cần cải thiện.
Tóm lại: Người dự và người dạy cần tạo cho nhau một môi trường thân thiện:
* Thế nào là môi trường thân thiện? Môi trường thân thiện là môi trường học tập thoải mái, cởi mở, gần gũi, an toàn, tự nhiên, phù hợp với bối cảnh văn hóa. Tuyệt đối không được sỗ sàng, xúc phạm,...	
	Trong quá trình dự giờ, đánh giá thì Ánh mắt, đôi tay, giọng nói và các cử chỉ, điệu bộ khác của cơ thể có vai trò cực kỳ quan trọng trong việc chia sẻ hay đón nhận thông tin.
	- Ánh mắt cần thể hiện như thế nào? 
Hãy để ánh mắt biết nói, những lời thân thiện. Duy trì ánh mắt thân thiện trong suốt quá trình giao tiếp, góp ý. Tránh nhìn vào sổ ghi chép quá lâu.
	- Giọng nói? 
Khi góp ý không nói quá nhanh hoặc quá chậm. Cố gắng nói rõ ràng, đủ nghe. Nên tạo ra điểm nhấn (lên, xuống giọng) trong khi nói. Hãy ngừng nghỉ sau mỗi ý để người nghe có thời gian ghi nhớ và tổng hợp thông tin vừa nhận được.
	- Đôi tay?
Phối hợp hài hòa giữa đôi tay và thông tin đưa ra để tạo điểm nhấn cho thông tin. Ngoài ra, nên sử dụng đôi tay một cách thân thiện (mềm mại, không nên dùng ngón tay chỉ vào người nghe). Không nên có những động tác thừa như gãi đầu, gãi tai, sờ mũi,...)
	- Cử chỉ?
Cố gắng để ý đến cử chỉ, điệu bộ của toàn cơ thể trong khi nói. Đây là cách mình tự kiểm soát bản thân trong khi nói. Cử chỉ sẽ giúp tạo ra sự tương tác hài hòa trong khi bạn nói. Ngoài ra, cử chỉ nhẹ nhàng, hài hòa sẽ giúp tạo thêm sự thân thiện trong giao tiếp.
Giải lao:
4. Hoạt động 4: Nghệ thuật góp ý dự giờ.
	* Hoạt động nhóm.
	Sau khi dự giờ xong công việc tiếp theo mà người dự cần phải làm đó là góp ý, tư vấn, đánh gia, cho người dạy. Góp ý, tư vấn để người dạy thấy rõ những việc mình đã và chưa làm được, những điều cần cải thiện trong thời gian tiếp theo thì người dự cần phải thân thiện trong quá trình góp ý. Đó chính là nghệ thuật góp ý, vậy nghệ thuật góp ý dự giờ được xây dựng trên 16 từ khóa. Chuẩn bị, Hưng, Giọng, Đưa, Kẹp, Đúng, Thân, Chủ(đề), Nghe, Xem, Chọn để làm, Cam kết, Giám ssát, Hỗ trợ, Phản hồi kết quả, Điều chỉnh.
	Cần phải làm thế nào ở mỗi từ khóa đó? Mỗi nhóm tìm hiểu 4 từ
	* Hoạt động lớp:
- Chuẩn bị: 
+ Chuẩn bị tâm lý( Tự tin)
+ Lựa chọn câu mở đầu phù hợp bối cảnh văn hóa.
+ Hệ thống lại những gì sẽ nói, sẽ hỏi
+ Lường trước những rủi ro, khó khăn có thể phát sinh trong giờ học, xác định MĐ, MT của buổi dự giờ, lên kế hoạch chia sẻ, hỗ trợ lẫn nhau.
+ Rà soát giáo án, kế hoạch bài giảng.
+ Chuẩn bị ĐDDH.
- Hưng: 
	+ Tạo hứng thú và hưng phấn cho người nghe. Có thể sử dụng những cách sau để tạo hứng thú: khen, hài hước, đặt câu hỏi mở dễ trả lời. Cố gắng đặt mình vào người nghe và tự cảm nhận. Nế cảm thấy nói điều gì đó mà người nghe khó chịu hoặc phật ý thì nên tránh những lời đó.
- Giọng:
+ Không nói quá nhanh hoặc quá chậm. Nên nói lúc nhanh, lúc chậm tùy theo nội dung chuyển tải.
+ Cố gắng nói rõ ràng đủ nghe.
+ Nên tạo điểm nhấn(lên, xuống giọng) trong khi nói
+ Hãy ngừng nghỉ sau mỗi ý để người nghe có thời gian ghi nhớ và tổng hợp thông tin vừa nhận được
- Đưa:
+ Đưa ra lý do dự giờ và nhấn mạnh việc chia sẻ học hỏi
+ Hạ mình xuống, nâng họ lệ (vừa đủ)
+ Giải thích lý do/ mục đích góp ý một cách tự nhiên, thoải mái và bình đẳng, cầu thị.
+ Nên coi trọng việc tự học hỏi giữa hai bên chứ không nên cho là mình giỏi hơn người nghe.
- Kẹp:
+ Khen 1 khác khen 2; Khen 1 + khen 2 > Góp ý
+ Để kẹp chuẩn nên để người nghe nói trước, sau đó mình lồng ghép vào.
+ Khen 1: mục đích tạo hưng phấn, liệt kê những điểm mạnh vượt trội, những ấn tượng sâu sắc về tiết học của giáo viên.
+ Góp ý: Đưa những điều cần cải thiện, đặc biệt đề nghị người được góp ý nói trước.
+ Khen 2: Động viên, khuyến khích làm cho người được góp ý tự tin tưởng là họ có thế thay đổi được.
- Đúng: Đúng người, đúng việc; Hoàn cảnh ( VD góp ý về dự giờ thì chỉ tập trung vào dự giờ; Thời gian; Địa điểm; Đúng bằng chứng (khen, chê, có trích dẫn)
 - Thân: Hoàn cảnh thân thiện; khung cảnh tự nhiên, gần gũi, an toàn, thoải mái; Con người thân thiện: Lời nói, cử chỉ thân thiện (ánh mắt, tay,...)
 - Chủ: Đúng chủ đề, tránh lan man sang các chủ đề khác; Chủ nhân (đúng người cần góp ý)
 - Nghe: Áp dụng nghệ thuật nghe tích cực
 - Xem: Liệt kê toàn bộ điểm tốt; Liệt kê những điểm cần cải thiện; Nêu nguyên nhân của những điểm cải thiện (hạn chế); Đề xuất những giải pháp có thể áp dụng để cải thiện.
 - Chọn để làm: + Chọn ưu tiên những điểm chính (những điểm cần góp ý và giải pháp phù hợp); Xếp thứ tự để góp ý; Phải chắc chắn là những gì góp ý người nghe sẽ thực hiện được.
 - Cam kết: Có kế hoạch thay đổi trong thời gian tới; Có kế hoạch tiếp tục hỗ trợ.
 - Giám sát: Bằng nhiều cách: Điện thoại, thư, dự giờ lại; Xem người được góp ý đã làm chưa; Có thay đổi gì hoặc khó khăn gì
 - Hỗ trợ. Tình cảm (thăm hỏi, chia sẻ); Vật chất/ Thời gian; Thông tin (cách làm); Kỹ thuật (dự giờ tiếp để nắn chỉnh)
 - Phản hồi kết quả: Giáo viên có kế hoạch phản hồi lại cho người góp ý về kết quả của những điểm đã cải thiện; Người góp ý có thể chủ động hỏi lại giáo viên.
 - Điều chỉnh: Căn cứ vào phản hồi của giáo viên, người phản hồi + giáo viên cùng bàn bạc và đưa ra các giải pháp để điều chỉnh cho hiệu quả hơn..\
5. Hoạt động 5: Nghệ thuật tích cực nghe.
* Khi được người dự giờ nhận xét, góp ý thì người dạy cần làm và thể hiện thái độ như thế nào?
Thể hiện trên một số từ khóa: Tập. Nhìn. Nghe. Viết. Hỏi. Tổng. Kiểm. Cử. Ghi nhận hết. Bày tỏ băn khoăn. Xin hỗ trợ. Cam kết thực hiện.
- Tập: Tập trung vào người góp ý, không được sao nhãng.
- Nhìn: Ánh mắt nhìn thẳng vào người góp ý thể hiện sự đồng tình và thân thiện.
- Nghe: Lắng nghe với thái độ tôn trọng, ghi nhận tất cả mọi ý kiến
- Viết: Viết lại những ý chính từ người góp ý.
- Hỏi: Hỏi lại người góp ý. Nên sử dụng những câu hỏi mở, ngắn, dễ trả lời. Làm sáng tỏ thông tin chưa rõ và kích thích, hưng phấn người nói
- Tổng: Tổng hợp lại những ý kiến của người góp ý
- Kiểm: Kiểm tra lại xem những ý kiến của người dự giờ đã đầy đủ và đúng chưa
- Cử: Cử chỉ, lời nói, ánh mắt thân thiện, động tác hài hòa, kết hợp lời nói.
- Ghi nhận hết: Ghi chận tất cả, sau đó cân nhắc những điều cần cải thiện. Không phản bác bất kỳ ý kiến nào.
- Bày tỏ băn khoăn: Bày tỏ băn khoăn, vướng mắc (phản hồi tế nhị) về những điểm mà người dự góp ý.
- Xin hỗ trợ: Xin hỗ trợ trong những trường hợp khó khăn, vướng mắc.
- Cam kết thực hiện: Giáo viên cam kết sẽ cải thiện (có kế hoạch cụ thể)
6. Hoạt động 2: Các bước dự giờ
- Để đạt được kết quả khi đi dự giờ thì cần có mấy bước?
* Bước 1: Trước dự giờ.
- Cần tìm hiểu mục đích của tiết du.
- Nghiên cứu kế hoạch bài giảng.
- Hỏi giáo viên những điểm cần nhấn mạnh trong bài giảng.
- Đến lớp trước khi bài giảng bắt đầu.
- Ngồi ở cuối lớp.
- Cởi mở, thân thiện.
* Bước 2: Trong quá trình dự giờ.
- Giáo viên.
+ Giới thiệu sự hiện diện của người dự giờ vào lúc mở đầu.
+ Tập trung vào bài giảng.
- Người dự giờ.
+ Cố gắng không can thiệp gì trong suốt quá trình dự giờ.
+ Ghi chép vào phiếu.
+ Giữ vị trí trung lập, không nên phán xét hoặc định kiến về việc điều gì nên xảy ra hoặc nên giảng thế nào.
+ Luôn nghĩ rằng có nhiều cách/ phương pháp để đạt được mục tiêu;
+ Tập trung vào việc ghi nhận thông tin mô tả, tránh tuyệt đối đánh giá hoặc phán xét;
+ Quan sát và ghi nhận những động thái/ tương tác của giáo viên và học sinh.
+ Ghi lại nguyên văn một số câu hỏi và trả lời để minh họa cho những quan sát của bạn;
+ Ghi nhận sự tham gia của học sinh: bao nhiêu người tham gia vào những hoạt động nào;
+ Cảm nhận và ghi chép mức độ nắm bắt/hiểu biết kiến thức của học sinh.
+ Những khiến nghị cần tách riêng khỏi phần quan sát (thường làm sau dự giờ)
+ Sau khi dự giờ có thể thay đổi sau khhi trao đổi với giáo viên.
- Ghi chép trong quá trình dự giờ.
+ Ghi chép cụ thể: Hoạt động, Thời gin, ví dụ minh họa
+ Ghi lại những phát kiến trong quá trình dự giờ để hỏi hoặc chia sẻ với người dạy sau khi kết thức bài giảng;
+ Ghi lại những câu hỏi: khi không hiểu, muốn làm rõ hơn để hỏi người dạy sau khi kết thúc bài giảng;
+ Sau khi kết thúc bài giảng, người dự nên tóm tắt lại những gì mình quan sát được cùng với những khuyến nghị phù hợp.
* Bước 3: Phản hồi mang tính xây dựng.
- Mục đích: Phản hồi sau dự giờ là một cơ hội rất tốt giúp giáo viên cải thiện chất lượng bài giảng (thông qua góc nhìn của người dự giờ)
- Giáo viên:
+ Giáo viên nên là người bắt đầu bằng việc ghi nhận những điểm sau:
. Những điều diễn ra tốt/hiệu quả trong quá trình giảng bài.
. Một vài điểm cần cải thiện.
. Những nhận xét chung về toàn bộ quá trình giảng bài.
- Người dự giờ:
+ Sau khi giáo viên đã nêu ý kiến, người dự giờ mới chia sẻ những quan sát của mình.
+ Liên hệ những quan sát dự giờ và những điểm mạnh/yếu mà giáo viên đề cập. Nên phát triển cuộc trao đổi dựa theo mối quan tâm và những gì giáo viên đã nêu ra.
+ Đưa ra khuyến nghị sau khi thảo luận với giáo viên về các phần quan sát.
+ Nên gắn phần khuyến nghị với những phần đã trao đổi với giáo viên.
- Những đặc tính của phản hồi hiệu quả.
+ Phản hồi hiệu quả nhất là khi người nhận tích cực tìm kiếm phản hồi và thảo luận phản hồi trong môi trường thân thiện.
+ Nhấn mạnh yếu tố chia sẻ thay vì đưa ra lời khuyên sau đó để người nhận quyết định việc sẽ thay đổi thế nào để đạt mục tiêu.
+ Phải đúng thời điểm (càng nóng càng tốt) nhưng chú ý xây dựng môi trường phản hồi thân thiện.
+ Cần phải rất cụ thể, tránh đưa ra những nhận xét chung chung.
+ Miêu tả thay vì đánh giá/phán xét.
+ Trình bày một cách thân thiện, nhã nhặn.
+ Tập trung vào những biểu hiện/hành vi/thực hành cụ thể.
+ Tránh tỏ thái độ lên lớp hoặc gây quá tải cho giáo viên.
+ Hãy vui vẻ và sẵn sàng ghi nhận những điều mà bạn học hỏi được từ giáo viên.
+ Khuyến khích tương tgacs và tư duy giữa người phản hồi và người nhận phản hồi.
+ Cần xây dựng mối tương tác thân thiện và đảm bảo bí mật: được xây dựng dựa trên cơ sở niềm tin, sự thẳng thắn và thực sự quan tâm giữa hai bên.
+ Khẳng định niềm tin vào khả năng người nhận phản hồi có thể thay đổi.
+ Kết thúc tích cực
+ Tìm giải pháp và lập kế hoạch hành động (thay đổi