Ứng dụng các phương pháp dạy học tiếng việt vào việc dạy phép tu từ so sánh cho học sinh lớp 3

ph­¬ng ph¸p d¹y häc phÐp tu tõ so s¸nh ë líp 3
øng dông c¸c ph­¬ng ph¸p d¹y häc tiÕng ViÖt vµo viÖc d¹y phÐp tu tõ so s¸nh cho HS líp 3
1.øng dông ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch ng«n ng÷ vµo viÖc d¹y phÐp tu tõ so s¸nh cho HS líp 3
§©y lµ ph­¬ng ph¸p rÊt quan träng trong qu¸ tr×nh d¹y häc tiÕng ViÖt nãi chung vµ d¹y häc phÐp tu tõ so s¸nh nãi riªng. GV cã thÓ vËn dông ph­¬ng ph¸p nµy vµo viÖc d¹y c¸c lo¹i bµi tËp vÒ phÐp tu tõ so s¸nh trong ph©n m«n LuyÖn tõ vµ c©u. Sau ®©y, chóng t«i sÏ tr×nh bµy c¸ch sö dông ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch ng«n ng÷ vµo d¹y 2 lo¹i bµi tËp c¬ b¶n cña phÐp tu tõ so s¸nh: Bµi tËp nhËn diÖn vµ bµi tËp vËn dông.
1.1 §èi víi lo¹i bµi tËp nhËn diÖn
C¸ch tiÕn hµnh
VÝ dô: TiÕt luyÖn tõ vµ c©u tuÇn 1(TiÕng ViÖt 3)
Bµi tËp 2: T×m nh÷ng sù vËt ®­îc so s¸nh víi nhau trong c¸c c©u th¬, c©u v¨n d­íi ®©y:
a.	Hai bµn tay em 
 	Nh­ hoa ®Çu cµnh.
b. 	MÆt biÓn s¸ng trong nh­ tÊm th¶m khæng lå b»ng ngäc th¹ch.
c. 	C¸nh diÒu nh­ dÊu “¸”
Ai võa tung lªn trêi.
d. 	¬, c¸i dÊu hái
Tr«ng ngå ngé ghª,
Nh­ vµnh tai nhá
Hái råi l¾ng nghe.
	(TV3, t.1, tr.8)
B­íc 1: GV nªu nhiÖm vô vµ phæ biÕn h×nh thøc tæ chøc ho¹t ®éng
Thao t¸c 1: HS ®äc to ng÷ liÖu trong s¸ch gi¸o khoa, c¶ líp ®äc thÇm b»ng m¾t.
Thao t¸c 2: GV nªu nhiÖm vô: C¸c em h·y ®äc kÜ c¸c c©u th¬, c©u v¨n råi t×m ra nh÷ng sù vËt ®­îc so s¸nh víi nhau trong c¸c c©u th¬, c©u v¨n ®ã.
Thao t¸c 3: Phæ biÕn h×nh thøc tæ chøc ho¹t ®éng (lµm viÖc theo nhãm hoÆc c¸ nh©n)
Thao t¸c 4: Ph¸t phiÕu giao viÖc cho HS
B­íc 2: HS tiÕn hµnh ph©n tÝch ng÷ liÖu vµ ghi kÕt qu¶ vµo phiÕu
B­íc 3: Tæ chøc cho HS b¸o c¸o kÕt qu¶
Thao t¸c 1: GV treo b¶ng phô cã ghi nh÷ng c©u th¬, c©u v¨n lµm ng÷ liÖu trong s¸ch gi¸o khoa
Thao t¸c: HS b¸o c¸o kÕt qu¶. GV dïng phÊn g¹ch ch©n d­íi nh÷ng sù vËt ®­îc so s¸nh víi nhau. 
Thao t¸c: HS c¶ líp theo dâi ph©n tÝch kÕt qu¶ cña b¹n, nªu nhËn xÐt bæ sung
B­íc 4: GV tæ chøc cho HS rót ra bµi häc, th«ng qua c¸c c©u hái dÉn d¾t, gîi ý.
§©y lµ lo¹i bµi tËp thùc hµnh, nh­ng môc ®Ých lµ h×nh thµnh kiÕn thøc míi vÒ phÐp tu tõ so s¸nh nªn tiÕn hµnh ph©n tÝch - ph¸t hiÖn lµ chñ yÕu. H­íng ph©n tÝch tËp trung vµo cÊu tróc c¬ b¶n cña phÐp so s¸nh vµ nhËn diÖn ra 2 yÕu tè quan träng cña phÐp tu tõ so s¸nh lµ c¸i so s¸nh vµ c¸i ®­îc so s¸nh. 
2.H×nh thøc tæ chøc
Khi sö dông nµy víi h­íng tÝch cùc ho¸ ho¹t ®éng nhËn thøc cña HS, GV cÇn phèi hîp vËn dông c¸c h×nh thøc d¹y häc nh­: d¹y häc theo nhãm, häc c¸ nh©n cã sù hç trî cña phiÕu giao viÖc.
2.1. §èi víi lo¹i bµi tËp vËn dông
Víi lo¹i bµi nµy, khi sö dông ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch ng«n ng÷ chñ yÕu lµ thao t¸c ph©n tÝch chøng minh vµ ph©n tÝch ph¸n ®o¸n. V× vËy, GV cÇn h­íng dÉn HS c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt khi tiÕn hµnh c¸c møc ®é ph©n tÝch ®ã.
C¸ch tiÕn hµnh
VÝ dô: TiÕt LuyÖn tõ vµ c©u tuÇn 15 (TiÕng ViÖt 3)
Bµi 3: Quan s¸t tõng cÆp sù vËt ®­îc vÏ d­íi ®©y råi viÕt nh÷ng c©u cã h×nh ¶nh so s¸nh c¸c sù vËt trong tranh.
B­íc 1: X¸c ®Þnh râ yªu cÇu bµi tËp
NhiÖm vô 1: quan s¸t tõng cÆp sù vËt trong tranh
NhiÖm vô 2: ViÕt nh÷ng c©u cã h×nh ¶nh so s¸nh c¸c sù vËt trong tranh
B­íc 2: Quan s¸t kÜ c¸c cÆp trong tranh, viÕt tªn tõng cÆp sù vËt ®­îc so s¸nh trong tranh.
B­íc 3: Nhí l¹i nh÷ng kiÕn thøc vÒ phÐp tu tõ so s¸nh (c¸ch so s¸nh)
B­íc 4: HS tiÕn hµnh lµm viÖc vµ ghi kÕt qu¶ vµo phiÕu
B­íc 5: HS tr×nh bµy kÕt qu¶
D­íi sù dÉn d¾t cña GV HS rót ra kiÕn thøc cÇn cñng cè: Muèn viÕt ®­îc nh÷ng h×nh ¶nh so s¸nh, tr­íc hÕt ta cÇn quan s¸t kÜ c¸c sù vËt ®­îc so s¸nh víi nhau, sau ®ã t×m ra sù gièng nhau gi÷a chóng vµ tõ ®ã viÕt h×nh ¶nh so s¸nh.
2.3 øng dông ph­¬ng ph¸p rÌn luyÖn theo mÉu vµo viÖc d¹y phÐp tu tõ so s¸nh cho HS líp 3
§©y lµ mét ph­¬ng ph¸p quan träng trong viÖc d¹y phÐp tu tõ so s¸nh. PPRLTM th­êng ®­îc sö dông trong viÖc t¹o ra c¸c h×nh ¶nh so s¸nh. §Ó ¸p dông ph­¬ng ph¸p rÌn luyÖn theo mÉu, GV cã thÓ tiÕn hµnh theo c¸c b­íc sau ®©y:
- Cung cÊp mÉu lêi nãi hoÆc hµnh ®éng lêi nãi.
- H­íng dÉn HS ph©n tÝch mÉu theo mét sè yªu cÇu.
- HS m« pháng mÉu ®Ó t¹o ra lêi nãi cña m×nh.
- KiÓm tra, ®¸nh gi¸, rót kinh nghiÖm.
Sau ®©y, chóng t«i giíi thiÖu c¸ch sö dông ph­¬ng ph¸p nµy vµo viÖc d¹y phÐp tu tõ so s¸nh cho HS.
VÝ dô:. Em h·y ®Æt 3 c©u trong ®ã cã sö dông biÖn ph¸p tu tõ so s¸nh víi c¸c tõ sau:	
a. Con ®­êng 
- .........................................................................................
 .........................................................................................
- .........................................................................................
 .........................................................................................
- .........................................................................................
 .........................................................................................
M: Con ®­êng uèn cong nh­ mét d¶i lôa
C¸ch tiÕn hµnh:
B­íc 1: GV treo b¶ng phô cã ghi bµi tËp vµ h×nh ¶nh so s¸nh mÉu lªn b¶ng
B­íc 2: GV h­íng dÉn HS ph©n tÝch mÉu
- ë c©u trªn, sù vËt nµo ®­îc so s¸nh víi sù vËt nµo?
- Con ®­êng vµ d¶i lôa cã ®Æc ®iÓm g× gièng nhau?
- ë c©u trªn, tõ nµo lµ tõ dïng ®Ó so s¸nh?
- Con ®­êng cßn cã thÓ so s¸nh víi nh÷ng sù vËt nµo?
- Dùa vµo c©u trªn, víi tõ con ®­êng em h·y ®Æt mét c©u trong ®ã cã sö dông phÐp tu tõ so s¸nh
B­íc 3: HS tËp ®Æt c©u
VÝ dô:	 
- Con ®­êng th©n thiÕt nh­ mét ng­êi b¹n
- Con ®­êng th¼ng t¾p nh­ nÐt vÏ cña mét ho¹ sÜ khæng lå
B­íc 4: NhËn xÐt, bæ sung.
2.4 øng dông ph­¬ng ph¸p thùc hµnh giao tiÕp vµo viÖc d¹y phÐp tu tõ so s¸nh cho HS líp 3
Sö dông ph­¬ng ph¸p thùc hµnh giao tiÕp trong d¹y häc phÐp so s¸nh lµ GV ®­a ra nh÷ng bµi tËp t×nh huèng ®Ó HS ®Æt m×nh vµo hoµn c¶nh nãi n¨ng, s¶n sinh ra nh÷ng c©u cã sö dông h×nh ¶nh so s¸nh phï hîp víi hoµn c¶nh giao tiÕp. Nh÷ng h×nh ¶nh so s¸nh HS ®­a ra lµ nh÷ng h×nh ¶nh so s¸nh tho· m·n nhu cÇu giao tiÕp cô thÓ chø kh«ng chØ lµ nh÷ng h×nh ¶nh so s¸nh chØ sö dông vµo c¸c tiÕt TËp lµm v¨n.
H»ng ngµy, chóng ta vÉn th­êng xuyªn so s¸nh c¸i nµy víi c¸i kia, ng­êi nµy víi ng­êi kia. BÊt k× sù biÓu ®¹t nµo còng cã thÓ chuyÓn thµnh h×nh thøc so s¸nh. V× vËy, ®©y lµ ph­¬ng ph¸p rÊt gÇn gòi ®èi víi HS, tÝch cùc ho¸ ®­îc ho¹t ®éng häc tËp cña HS. Sau ®©y, chóng t«i sÏ giíi thiÖu mét vÝ dô vÒ viÖc øng dông ph­¬ng ph¸p thùc hµnh giao tiÕp trong mét tiÕt TËp lµm v¨n.
VÝ dô: Sö dông ph­¬ng ph¸p thùc hµnh gi¸o tiÕp trong viÖc cñng cè tri thøc vµ h×nh thµnh kÜ n¨ng giao tiÕp cho HS
TiÕt TËp lµm v¨n tuÇn 8: KÓ vÒ 1 ng­êi hµng xãm (TiÕng ViÖt 3)
C¸ch tiÕn hµnh:
B­íc 1: GV chuÈn bÞ c¸c t×nh huèng
T×nh huèng 1: T×nh cê mét h«m em gÆp l¹i b¸c hµng xãm mµ nay ®· chuyÓn nhµ ®i n¬i kh¸c. B»ng mét c©u cã sö dông phÐp so s¸nh, h·y t¶ l¹i h×nh d¸ng cña b¸c hµng xãm cho mÑ em nghe.
T×nh huèng 2: Em vµ b¸c hµng xãm ®ang ®i trªn ®­êng bçng nh×n thÊy phÝa tr­íc cã mét tªn c­íp giËt ®å cña mét c« g¸i råi bá ch¹y. B¸c hµng xãm ®· ®uæi kÞp tªn c­íp vµ lÊy l¹i ®å cho c« g¸i. B»ng phÐp so s¸nh, em h·y t¶ l¹i hµnh ®éng ch¹y cña b¸c hµng xãm lóc ®ã.
B­íc 2: GV nªu lÇn l­ît c¸c t×nh huèng. Sau ®ã, chØ ®Þnh hoÆc lÊy tinh thÇn xung phong cña HS gi¶i quyÕt c¸c t×nh huèng ®Æt ra. Mçi t×nh huèng cã 2 b¹n, mçi b¹n sÏ s¾m vai mét nh©n vËt trong tõng t×nh huèng ®ã. C¸c HS kh¸c sÏ bæ sung, chØnh söa hoÆc nªu ra h×nh ¶nh so s¸nh kh¸c.
VÝ dô: 
T×nh huèng 1: 
Con: MÑ ¬i, con võa gÆp b¸c Nam ngoµi phè.
MÑ: õ ! b¸c Êy cã khoÎ kh«ng con?
Con: Kh«ng mÑ ¹. Tr«ng b¸c Êy gÇy nh­ que cñi Êy.
GV ®Þnh h­íng cho c¸c HS kh¸c nhËn xÐt:
Em cã nhËn xÐt g× vÒ h×nh ¶nh so s¸nh cña b¹n Nam? NÕu lµ em, em sÏ nãi thÕ nµo?
T×nh huèng 2: 
Trung: B¾c nµy, b¹n biÕt kh«ng b¸c hµng xãm nhµ tí rÊt dòng c¶m.
B¾c: Cã chuyÖn g× sao?
Trung: H«m võa råi tí chøng kiÕn b¸c Êy ch¹y theo mét tªn c­íp ®Ó lÊy l¹i ®å cho mét c« g¸i ®Êy.
B¾c: B¸c Êy ch¹y nhanh thÕ c¬ µ?
Trung: õ ! Ch¹y nh­ ma ®uæi Êy?
§èi víi t×nh huèng nµy GV l­u ý cho c¸c em nhËn xÐt vÒ c¸ch so s¸nh cña Trung.
- Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch so s¸nh cña b¹n Trung?
- “Ch¹y nh­ ma ®uæi” lµ h×nh ¶nh so s¸nh th­êng chØ ®Ó miªu t¶ ng­êi ch¹y nhanh trong t×nh huèng nµo?
- Em sÏ thay b»ng h×nh ¶nh so s¸nh ®ã b»ng h×nh ¶nh so s¸nh nµo?
HS cã thÓ nãi: Ch¹y nh­ tªn b¾n, ch¹y nhanh nh­ c¾t... 
HS cÇn ph¶i hiÓu so s¸nh kh«ng chØ lµ miªu t¶, mµ quan träng lµ trong h×nh ¶nh so s¸nh ph¶i thÓ hiÖn ®­îc sù nhËn xÐt vµ t×nh c¶m cña riªng m×nh. Tãm l¹i, GV cÇn ph¶i lµm cho HS hiÓu mçi c©u nãi hay mét h×nh ¶nh so s¸nh lµ mét hµnh ®éng do nhu cÇu nhÊt ®Þnh cña sù giao tiÕp thóc Ðp. Trong thùc tÕ cña ho¹t ®éng ng«n ng÷, kh«ng cã nh÷ng c©u ®èi lËp víi t×nh huèng vµ ng÷ c¶nh. ChÝnh v× vËy, muèn biÕt h×nh ¶nh so s¸nh cã phï hîp víi môc ®Ých giao tiÕp hay kh«ng th× ph¶i ®Æt nã vµo trong ng÷ c¶nh. §iÒu nµy cho phÐp chóng ta thÊy trong hoµn c¶nh nµo th× ng­êi nãi cã thÓ nãi nh­ thÕ nµy mµ kh«ng nãi nh­ thÕ kh¸c.
2.4.øng dông ph­¬ng ph¸p th¶o luËn nhãm vµo viÖc d¹y phÐp tu tõ so s¸nh cho HS líp 3
Môc ®Ých cña viÖc th¶o luËn nhãm lµ ®Æt HS vµo trong giao tiÕp, ®­a c¸c em vµo tõng hoµn c¶nh giao tiÕp cô thÓ, yªu cÇu c¸c em ho¹t ®éng giao tiÕp ®Ó tõ ®ã tù h×nh thµnh, cñng cè, kh¾c s©u kiÕn thøc vµ rÌn luyÖn kÜ n¨ng sö dông phÐp so s¸nh trong giao tiÕp. Qua ho¹t ®éng nhãm, GV ®¸nh gi¸ ®­îc kh¶ n¨ng n¾m kiÕn thøc vµ vËn dông kiÕn thøc vÒ so s¸nh tu tõ trong giao tiÕp cña HS.
Ph­¬ng ph¸p th¶o luËn nhãm rÊt phï hîp víi viÖc d¹y phÐp so s¸nh tu tõ cho HS. Cã thÓ sö dông ph­¬ng ph¸p nµy ®Ó d¹y c¶ 2 lo¹i bµi tËp c¬ b¶n cña phÐp tu tõ so s¸nh: Bµi tËp nhËn diÖn vµ bµi tËp vËn dông. Tuy nhiªn, ph­¬ng ph¸p th¶o luËn nhãm ®­îc tiÕn hµnh trªn 2 lo¹i bµi tËp nµy gÇn gièng nhau nªn chóng t«i chØ tr×nh bµy mét c¸ch thøc tæ chøc th¶o luËn nhãm.
VÝ dô: Sö dông ph­¬ng ph¸p th¶o luËn nhãm ®Ó d¹y lo¹i bµi tËp nhËn diÖn.
Bµi: LuyÖn tõ vµ c©u TuÇn 3 (TV3, t.1, tr.24)
Cô thÓ c¸c b­íc tiÕn hµnh nh­ sau:
B­íc 1: Ph©n nhãm (nhãm cïng bµn)
B­íc 2: Ph¸t phiÕu giao viÖc, HS th¶o luËn vµ cïng nhau gi¶i quyÕt c¸c c©u hái trong phiÕu.
PhiÕu giao viÖc
1. T×m c¸c h×nh ¶nh so s¸nh trong nh÷ng c©u th¬, c©u v¨n d­íi ®©y:
a. 	M¾t hiÒn s¸ng tùa v× sao
B¸c nh×n ®Õn tËn Cµ mau cuèi trêi.
b. 	Em yªu nhµ em
Hµng xoan tr­íc ngâ
Hoa xao xuyÕn në 
Nh­ m©y tõng chïm
c. 	Mïa ®«ng
Trêi lµ c¸i tñ ­íp l¹nh
Mïa hÌ
Trêi lµ c¸i bÕp lß nung
d. 	Nh÷ng ®ªm tr¨ng  ... i luyÖn viÕt. §èi víi bµi luyÖn nãi, ®Ó HS ®­îc nãi nhiÒu, GV cÇn cho HS chuÈn bÞ tr­íc nh÷ng c©u tr¶ lêi ë nhµ. Cho dï trong bµi cã sö dông phÐp so s¸nh th× HS còng ph¶i tr×nh bµy mét c¸ch ng¾n gän, râ rµng, m¹ch l¹c, c¸ch tr×nh bµy nh­ lµ ®ang tranh luËn, ph¸t biÓu tr­íc líp.
Tr×nh bµy miÖng xong, th«ng th­êng c¸c em sÏ lµm bµi viÕt. Bµi viÕt chØ kho¶ng 5-10 c©u vµ viÕt theo tr×nh tù c¸c gîi ý trong s¸ch gi¸o khoa. Còng cã thÓ, HS viÕt theo m¹ch c¶m høng vµ suy t­ëng song bµi viÕt ph¶i b¸m s¸t ®Ò, c©u v¨n m¹ch l¹c. Khi viÕt, kh«ng yªu cÇu c¸c em sö dông phÐp so s¸nh trong tÊt c¶ c¸c c©u mµ ph¶i biÕt sö dông ®óng lóc, ®óng chç. NÕu l¹m dông, ®o¹n v¨n sÏ trë nªn nhµm ch¸n vµ s¸o rçng.
5..3.2. Quy tr×nh d¹y häc phÐp tu tõ so s¸nh trong ph©n m«n TËp lµm v¨n ë líp 3
Mét tiÕt TËp lµm v¨n thuéc kiÓu bµi Nãi viÕt theo chñ ®iÓm th­êng cã 2 bµi tËp: mét bµi tËp rÌn kÜ n¨ng nãi, mét bµi tËp rÌn kÜ n¨ng viÕt. Sau ®©y, lµ quy tr×nh gi¶ng d¹y lo¹i bµi tËp Nãi, viÕt theo chñ ®iÓm cã vËn dông phÐp tu tõ so s¸nh.
a. Quy tr×nh h­íng dÉn HS vËn dông phÐp tu tõ so s¸nh vµo c¸c bµi tËp lµm v¨n nãi
B­íc 1: T×m hiÓu yªu cÇu bµi tËp.
Th«ng th­êng, mét bµi tËp lo¹i nµy ®­îc cÊu tróc thµnh 2 phÇn:
- PhÇn yªu cÇu bµi tËp
- PhÇn gîi ý néi dung
V× vËy, khi cho HS t×m hiÓu yªu cÇu bµi tËp, GV cÇn h­íng dÉn HS thùc hiÖn c¸c thao t¸c sau:
- Ph©n tÝch ®Ò ra
- T×m d÷ kiÖn ®· cho
- X¸c ®Þnh lÖnh cña bµi tËp
- Chän néi dung thùc hiÖn theo gîi ý
- Chän néi dung cã thÓ vËn dông phÐp tu tõ so s¸nh.
VÝ dô: KÓ vÒ ng­êi hµng xãm mµ em quý mÕn.
Gîi ý:
a. 	Ng­êi ®ã tªn g×, bao nhiªu tuæi?
b. 	Ng­êi ®ã lµm nghÒ g×?
c.	T×nh c¶m cña gia ®×nh em ®èi víi ng­êi hµng xãm nh­ thÕ nµo?
d. 	T×nh c¶m cña ng­êi hµng xãm ®èi víi gia ®×nh em nh­ thÕ nµo?
 	(TV3, t.1, tr. 68)
Ho¹t ®éng cña GV
- §äc yªu cÇu bµi tËp?
- Bµi tËp cho em biÕt nh÷ng g×?
- Bµi tËp yªu cÇu em lµm g×?
- Em cÇn kÓ vÒ nh÷ng ®iÒu g× cña ng­êi hµng xãm?
- Khi kÓ, em cã thÓ vËn dông phÐp so s¸nh ®Ó nãi vÒ ®iÒu g× ë ng­êi hµng xãm?
- Em h·y lÊy mét vÝ dô cho c¶ líp cïng nghe?
Ho¹t ®éng cña HS
- 2 HS ®äc.
- Ng­êi hµng xãm mµ em quý mÕn.
- KÓ vÒ ng­êi hµng xãm ®ã.
- Ng­êi ®ã tªn g×? bao nhiªu tuæi? lµm nghÒ g×? T×nh c¶m cña gia ®×nh em ®èi víi ng­êi hµng xãm vµ t×nh c¶m cña ng­êi hµng xãm ®èi víi gia ®×nh em ?
- §Ó nãi vÒ t×nh c¶m cña gia ®×nh em ®èi víi ng­êi hµng xãm còng nh­ t×nh c¶m cña ng­êi hµng xãm ®èi víi gia ®×nh em.
- B¸c Êy nh­ lµ mét thµnh viªn trong gia ®×nh em.
B­íc 2: Lµm mÉu
+ §èi víi v¨n t¶ c¶nh:
GV cã thÓ sö dông c¸c c©u hái gäi ý, dÉn d¾t nh­: §ã lµ c¶nh g×? ë ®©u? c¶nh ®ã cã g× ®Ñp? VÎ ®Ñp ®ã ®­îc so s¸nh víi c¸i g×? T×nh c¶m cña em ®èi víi c¶nh ®ã?. Sau ®ã, GV gäi mét HS giái hoÆc kh¸ lªn b¶ng nãi.
GV h­íng dÉn c¶ líp nhËn xÐt: B¹n nãi ®· ®ñ ý ch­a? C¸ch dïng tõ ®Æt c©u cña b¹n cã g× hay? B¹n ®· biÕt sö dông phÐp tu tõ so s¸nh nh­ thÕ nµo?
+ §èi víi v¨n t¶ ng­êi:
Còng nh­ v¨n t¶ c¶nh, GV ®­a ra mét sè c©u hái gîi ý: Ng­êi ®ã lµ ai? Tªn g×? Ng­êi ®ã cã ®Æc ®iÓm g×? (vÒ h×nh d¸ng, vÒ tÝnh t×nh), Suy nghÜ cña em vÒ ng­êi ®ã? Dïng phÐp so s¸nh ®Ó t¶ ®Æc ®iÓm vµ nãi lªn nh÷ng suy nghÜ cña m×nh nh­ thÕ nµo?
Gäi 1-2 HS lªn b¶ng nãi.
GV h­íng dÉn c¶ líp nhËn xÐt.
+ §èi víi v¨n t¶ c¶nh sinh ho¹t
Gäi mét HS giái nãi theo mÉu, lµm râ nh÷ng yªu cÇu: C¶nh ®ã diÔn ra ë ®©u? Khi nµo? Trong c¶nh cã nh÷ng g× næi bËt (vÒ tù nhiªn, vÒ con ng­êi)? Sö dông phÐp so s¸nh ®Ó t¶ nh÷ng ®Æc ®iÓm næi bËt ®ã nh­ thÕ nµo?
B­íc 3: Thùc hµnh luyÖn nãi theo cÆp
GV yªu cÇu HS th¶o luËn theo cÆp. Mét b¹n nãi, b¹n kia nghe vµ hái thªm sau ®ã 2 b¹n ®æi viÖc cho nhau. GV ®Õn tõng bµn, theo dâi, uèn n¾n, gióp ®ì nh÷ng HS nãi cßn kÐm, khuyÕn khÝch HS sö dông nh÷ng h×nh ¶nh so s¸nh trong bµi nãi cña m×nh.
B­íc 4: TËp nãi tr­íc líp
GV mêi ®¹i diÖn c¸c nhãm tËp nãi tr­íc líp. Yªu cÇu c¶ líp l¾ng nghe vµ nhËn xÐt tõng bµi nãi theo yªu cÇu: Bµi nãi ®· ®ñ ý ch­a? C¸ch dïng tõ, ®Æt c©u cã g× hay? Sö dông nh÷ng h×nh ¶nh so s¸nh ®· hîp lÝ ch­a? 
GV chèt l¹i vÒ néi dung, c¸ch dïng tõ ®Æt c©u trong ®ã cã vËn dông phÐp tu tõ so s¸nh.
b. Quy tr×nh h­íng dÉn HS vËn dông phÐp tu tõ so s¸nh vµo c¸c bµi tËp lµm v¨n viÕt
§©y lµ bµi tËp kÕ tiÕp bµi tËp nãi víi yªu cÇu viÕt l¹i nh÷ng ®iÒu ®· kÓ. V× vËy, ph­¬ng ph¸p vµ h×nh thøc tæ chøc khi d¹y cã phÇn kh¸c h¬n.
B­íc 1: Gióp HS n¾m yªu cÇu bµi tËp
ë b­íc nµy, GV chØ cÇn yªu cÇu HS ®äc bµi tËp vµ x¸c ®Þnh ®óng yªu cÇu cña bµi tËp.
B­íc 2: HS viÕt bµi
- GV nh¾c HS khi viÕt kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i tr¶ lêi theo 4 c©u hái gîi ý. C¸c em cã thÓ viÕt tù do miÔn lµ c©u v¨n liÒn m¹ch, dïng tõ, ®Æt c©u ®óng vµ cã sö dông mét sè h×nh ¶nh so s¸nh hîp lÝ.
- GV uèn n¾n t­ thÕ ngåi cho HS, gióp ®ì nh÷ng em cßn lóng tóng.
B­íc 3: HS ®äc bµi viÕt
GV yªu cÇu HS lÇn l­ît ®äc bµi viÕt cña m×nh cho c¶ líp nghe. 
Tæ chøc cho HS trao ®æi, nhËn xÐt vÒ kÕt qu¶, rót ra nh÷ng ®iÓm ghi nhí vÒ kiÕn thøc trong mçi d¹ng bµi tËp cô thÓ.
GV nhËn xÐt, cho ®iÓm nh÷ng em cã bµi viÕt hay, cã sö dông nh÷ng h×nh ¶nh so s¸nh ®Ñp.
B­íc 4: §¸nh gi¸ kÕt qu¶ thùc hµnh ë líp, h­íng dÉn ho¹t ®éng tiÕp nèi (ë ngoµi tiÕt häc, ë sau tiÕt häc)
H­íng dÉn HS nhËn xÐt kÕt qu¶ cña b¹n, tù ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ cña b¶n th©n trong qu¸ tr×nh luyÖn tËp theo c¸c tiªu chÝ nh­: C¸ch dïng tõ, ®Æt c©u, c¸ch sö dông c¸c h×nh ¶nh so s¸nh, c¸ch diÔn ®¹t..
Nªu yªu cÇu, h­íng dÉn HS thùc hiÖn nh÷ng yªu cÇu nèi tiÕp nh»m cñng cè kÕt qu¶ thùc hµnh luyÖn tËp ë líp nh­ vÒ nhµ viÕt l¹i bµi, sö dông nh÷ng kÜ n¨ng ®· häc (nh­ kÜ n¨ng quan s¸t, t¶ c¶nh, so s¸nh... ) vµo thùc tÕ cuéc sèng.
Sau ®©y, lµ vÝ dô minh ho¹ c¸c b­íc d¹y bµi tËp nãi, viÕt cã vËn dông phÐp tu tõ so s¸nh.
VÝ dô: TiÕt TËp lµm v¨n tuÇn 12 (TiÕng ViÖt 3)
Bµi 1: Mang tíi líp tranh ¶nh vÒ mét c¶nh ®Ñp n­íc ta (¶nh chôp, b­u ¶nh, tranh ¶nh c¾t tõ b¸o chÝ,... ). Nãi nh÷ng ®iÒu em biÕt theo gîi ý d­íi ®©y:
a.	 Tranh (¶nh) vÏ (chôp) c¶nh g×? C¶nh ®ã ë n¬i nµo?
b. 	Mµu s¾c cña tranh (¶nh) nh­ thÕ nµo?
c. 	C¶nh trong tranh (¶nh) cã g× ®Ñp? 
d. 	C¶nh trong tranh (¶nh) gîi cho em nh÷ng suy nghÜ g×?
Bµi 2: ViÕt nh÷ng ®iÒu nãi trªn thµnh mét ®o¹n v¨n tõ 5 ®Õn 7 c©u
 	(TV3, t.1, tr.102)
Bµi tËp 1: Nãi vÒ c¶nh ®Ñp ®Êt n­íc
Ho¹t ®éng cña GV
- §äc yªu cÇu bµi tËp
- Bµi tËp cho em biÕt ®iÒu g×?
- Bµi tËp cho em lµm g×?
GV d¸n ¶nh c¶nh biÓn Phan ThiÕt phãng to lªn b¶ng, yªu cÇu HS quan s¸t vµ tr¶ lêi theo tõng c©u hái gîi ý:
- ¶nh chôp c¶nh g×? C¶nh ®ã ë n¬i nµo?
- Mµu s¾c cña c¶nh vËt trong bøc ¶nh tr«ng nh­ thÕ nµo?
- Em h·y viÕt nh÷ng c©u v¨n trªn cho sinh ®éng, gîi c¶m b»ng c¸ch sö dông phÐp so s¸nh?
M: Nh÷ng d·y nói xanh uèn l­în nh­ nh÷ng nÐt vÏ mÒm m¹i cña ng­êi häa sÜ. 
GV nhËn xÐt vÒ c¸ch so s¸nh cña HS.
- C¶nh trong bøc ¶nh cã g× ®Ñp? (GV gîi ý cho HS muèn cho sù vËt miªu t¶ thªm ®Ñp ®Ï, sinh ®éng vµ cô thÓ c¸c em cã thÓ sö dông phÐp so s¸nh)
- C¶nh trong bøc ¶nh gîi cho c¸c em suy nghÜ g×?
GV cho HS suy nghÜ trong 1 phót ®Ó t¶ l¹i ®­îc toµn c¶nh biÓn Phan ThiÕt trong bøc ¶nh nµy. L­u ý HS, khi nãi, cã thÓ dùa h¼n vµo vµo c¸c c©u hái gîi ý, còng cã thÓ nãi tù do, kh«ng theo ®óng thø tù c¸c gîi ý.
GV h­íng dÉn c¶ líp nhËn xÐt: 
? B¹n ®· nãi ®ñ ý ch­a? C¸ch dïng tõ ®Æt c©u cã g× hay? B¹n ®· sö dông phÐp so s¸nh nh­ thÕ nµo?
HS ph¸t biÓu, GV chèt l¹i.
- Yªu cÇu HS giíi thiÖu vÒ c¶nh ®Ñp ®Êt n­íc trong tranh, ¶nh ®· s­u tÇm víi b¹n bªn c¹nh.
- GV ®Õn tõng bµn theo dâi, uèn n¾n gióp ®ì nh÷ng em nãi cßn kÐm.
- §¹i diÖn c¸c nhãm nãi vÒ c¶nh ®Ñp trong tranh ¶nh cña m×nh tr­íc líp.
- GV khen nh÷ng em nãi hay, gióp nh÷ng em nãi ch­a ®ñ ý hoÆc ch­a nhËn ra thiÕu sãt cña m×nh, ®Æc biÖt khen ngîi nÕu HS:
- Miªu t¶ ®óng mµu s¾c, c¶nh vËt, lµm cho bµi nãi hÊp dÉn, sinh ®éng.
- BiÕt dïng nh÷ng h×nh ¶nh so s¸nh ®Ñp.
- Nãi tù do, kh«ng phô thuéc vµo giÊy chuÈn bÞ s½n.
- Bµy tá c¶m xóc ch©n thùc, hån nhiªn.
Ho¹t ®éng cña HS
- 2 HS ®äc to, c¶ líp theo dâi
- C¶nh ®Ñp cña ®Êt n­íc qua tranh ¶nh
- Nãi nh÷ng ®iÒu em biÕt vÒ c¶nh ®ã.
- ¶nh chôp c¶nh biÓn Phan ThiÕt.
- HS nãi vÒ mµu s¾c rÊt ®Ñp vµ ®a ®¹ng cña nh÷ng sù vËt trong c¶nh. VÝ dô:
+ Trêi xanh trong.
+ Nói non xanh lam
+ Nh÷ng rÆng rõa ven bê xanh r×
... .
- HS tr×nh bµy c¸ nh©n.
- HS nªu nhiÒu ý kiÕn kh¸c nhau theo c¶m nhËn cña tõng em:
+ C¶nh trong ¶nh rÊt ®Ñp v× cã c¶ nói lÉn biÓn vµ vµ cã nhiÒu mµu s¾c xen nhau.
+ Bøc ¶nh rÊt ®Ñp v× cã c¶nh thiªn nhiªn ®Ñp nh­ tranh vÏ.
- HS nªu nh÷ng suy nghÜ riªng cña m×nh.
- 1 HS lªn b¶ng nãi kÕt hîp víi dïng th­íc chØ ¶nh.
- HS thùc hiÖn theo cÆp.
- LÇn l­ît HS nèi tiÕp nhau d¸n lªn b¶ng tranh ¶nh vÒ c¶nh ®Ñp mµ m×nh ®· s­u tÇm ®­îc, chØ vµo tranh vµ nãi vÒ nh÷ng c¶nh ®Ñp ®ã.
Bµi tËp 2: ViÕt vÒ c¶nh ®Ñp ®Êt n­íc.
Ho¹t ®éng cña GV
- §äc yªu cÇu bµi tËp.
- Bµi tËp yªu cÇu g×?
HS viÕt bµi, GV gióp ®ì nh÷ng em cßn lóng tóng, ph¸t hiÖn nh÷ng em viÕt bµi tèt.
- Yªu cÇu HS ®äc bµi viÕt, GV nhËn xÐt cho ®iÓm nh÷ng em viÕt bµi hay, cã sö dông h×nh ¶nh so s¸nh ®Ñp.
- §Ó cã ®­îc nh÷ng bµi viÕt hay, c¸c em cÇn ph¶i lµm g×?
DÆn dß HS vÒ nhµ ®äc l¹i bµi viÕt cña m×nh cho ng­êi th©n nghe, hoµn chØnh bµi viÕt nÕu ë líp ch­a hoµn thµnh. TËp quan s¸t nh÷ng c¶nh vËt xung quanh vµ diÔn ®¹t b»ng nh÷ng h×nh ¶nh so s¸nh.
Ho¹t ®éng cña HS
- 2 HS ®äc yªu cÇu bµi tËp.
- ViÕt vÒ c¶nh ®Ñp ®Êt n­íc.
- BiÕt dïng tõ, ®Æt c©u ®óng, biÕt sö dông nh÷ng h×nh ¶nh so s¸nh ®Ñp.
Kết luận:
* §Ó h×nh thµnh tèt kiÕn thøc tu tõ so s¸nh cho HS vµ gióp c¸c em vËn dông tèt nh÷ng kiÕn thøc nµy vµo viÖc nãi, viÕt thùc sù hiÖu qu¶, GV ph¶i biÕt øng dông c¸c PP d¹y häc tiÕng ViÖt nh­: PP ph©n tÝch ng«n ng÷, PP rÌn luyÖn theo mÉu, PP thùc hµnh giao tiÕp, PP th¶o luËn nhãm, PP trß ch¬i häc tËp tiÕng ViÖt... vµo viÖc d¹y phÐp tu tõ so s¸nh trong giê LuyÖn tõ vµ c©u còng nh­ trong giê häc c¸c ph©n m«n kh¸c cña m«n TiÕng ViÖt
* Kh«ng chØ d¹y phÐp tu tõ so s¸nh trong m«n LuyÖn tõ vµ c©u, GV cßn ph¶i biÕt tæ chøc h­íng dÉn HS vËn dông phÐp tu tõ so s¸nh trong c¸c giê häc kh¸c cña m«n TiÕng ViÖt. Cô thÓ, ®èi víi ph©n m«n TËp ®äc, GV tæ chøc h­íng dÉn HS vËn dông phÐp tu tõ so s¸nh qua bèn b­íc: nhËn diÖn h×nh ¶nh so s¸nh, t×m c¸c sù vËt ®­îc so s¸nh, t×m hiÓu c¬ së so s¸nh, c¶m nhËn gi¸ trÞ cña h×nh ¶nh so s¸nh. §èi víi ph©n m«n TËp lµm v¨n, GV tæ chøc cho HS vËn dông phÐp tu tõ so s¸nh vµo c¸c bµi tËp thuéc thÓ lo¹i v¨n t¶ c¶nh, t¶ ng­êi, t¶ c¶nh sinh ho¹t.